Google’ın yapay zeka modeli Gemini 3’ün yakın zamanda piyasaya sürülmesi, teknoloji dünyasında ciddi bir rekabete yol açtı.
Kullanıcılar tarafından büyük beğeniyle karşılanan Gemini 3, rakip firma OpenAI’ın müşterilerinin yüzde 6’sını kaybetmesine sebep oldu. ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI, konuyla ilgili endişe duyarken, Çin’in bu yıl başında dikkat çeken uygun maliyetli güçlü modeli DeepSeek de yeni bir versiyonunu tanıttı.
DeepSeek, bu hafta akıl yürütme ve planlama yeteneklerine odaklanan iki yeni modelini, V3.2 ve V3.2 Speciale’yi piyasaya sürdü.
Bu hamle, firmanın metin üretmenin ötesinde, arama motorları ve yazılım araçları gibi diğer uygulamaları da kullanarak “iş çözebilen” sistemlere doğru bir yöneliminin belirtisi olarak değerlendiriliyor.
Her iki model, şirketin daha önceki deneysel çalışmalarının geliştirilmiş versiyonları olarak karşımıza çıkıyor.
YOĞUN AKIL YÜRÜTME
DeepSeek’e göre V3.2 modeli, araç kullanımında “yapılandırılmış düşünme” yeteneği kazandırıyor. Model, iki modda görev yapabilme kapasitesine sahip olup daha hızlı ve daha iyi düşünerek çalışabiliyor. Ayrıca büyük ölçekli eğitim veri setleri üretebilme yeteneği bulunan bu yaklaşımın, binlerce göreve yayılan testlerde kapsamlı bir doğrulama sağladığı belirtiliyor.
V3.2-Speciale ise daha yoğun mantık yürütme ve zorlu görevler için tasarlandı. DeepSeek, bu özel sürümün performansının bazı üst düzey tescilli modellerle rekabet edebildiğini ifade ediyor.
Modelin “Sparse Attention” yöntemi, uzun ve karmaşık girdilerde maliyetleri belirgin şekilde düşürüyor. Bu iki modelin piyasaya sürülmesi, özellikle OpenAI, Anthropic, Alibaba, Tencent ve Moonshot gibi rakiplerin hızlı gelişimleriyle birlikte DeepSeek üzerindeki baskının arttığı bir döneme denk geldi. Şirket, yeni serinin daha düşük bütçelerle rakipleriyle arasındaki yetenek farkını kapattığını iddia ediyor.
YENİ MİMARİ
Sparse Attention, büyük dil modellerinin uzun girdileri işlerken karşılaştığı hesaplama maliyetlerini azaltmak adına kullanılan bir dikkat tekniğidir.
Klasik “full attention” (tam dikkat) mekanizmasında, model bir metindeki her kelimeyi diğer kelimelerle karşılaştırarak bağlam hesaplıyor. Bu durum, giriş uzunluğu arttıkça işlem maliyetinin hızla yükselmesine yol açıyor ve donanım gereksinimlerini artırıyor.
Sparse Attention ise bu bağlantı yapısını seyrelterek yalnızca en önemli kelimeler veya belirli örüntüler arasında dikkat ilişkisi kuruyor. Daha önceden belirlenmiş veya öğrenilmiş sınırlı sayıda bağlantıya odaklandığından, hesaplama yükü ve bellek kullanımı düşmekte, uzun metinlerde çalışırken hızdan veya doğruluktan taviz vermemektedir.
Sparse Attention, uzun belge işleme, kod çözümleme, araştırma görevleri ve “ajan tarzı planlama” gibi uzun bağlam gerektiren uygulamalarda kritik bir rol üstleniyor.
Bununla birlikte, Sparse Attention yalnızca DeepSeek’e özgü bir mimari değil; ancak DeepSeek bunu ön plana çıkararak modellerinin uzun bağlam kapasitesini ucuzlatan temel tekniklerden biri olarak tanıtıyor.
DeepSeek, bu yıl başında piyasaya çıkmış olmasıyla az kaynakla (az sayıda GPU) büyük hesaplama gücü sunabilen bir yapay zeka ailesi haline gelmiştir.
YETENEKLERİ NELER?
DeepSeek, V3.2 modelleriyle şu iddiaları ortaya koyuyor:
– V3.2 ile GPT-5 seviyesinde genel performans
– V3.2-Speciale ile Gemini 3 Pro seviyesinde mantık ve problem çözme becerisi
– Uluslararası matematik ve yazılım yarışmalarında yüksek başarı
– Uzun girdilerde maliyeti düşüren Sparse Attention mimarisi
– Metin üretiminin ötesinde dış araçları kullanabilme yeteneği
R2 MODELİ HALEN GELMEDİ
DeepSeek, 20 Ocak 2025’teki çıkışıyla yapay zeka ekosisteminde bir kırılma noktası oluşturmuştu. Açık kaynak ve açık ağırlık modellerindeki başarısı, Çin’deki birçok büyük laboratuvarın benzer modeller geliştirmesine ilham verdi. Bu değişimin arkasında az kaynakla yüksek düzeye ulaşabilen R1 modeli bulunuyor.
Bu arada, DeepSeek’in üzerinde çalıştığı yeni R2 akıl yürütme modeli, sektörün merakla beklediği bir konu haline geldi. Modelin henüz piyasaya çıkarılmamasının sebepleri arasında yetersiz hesaplama kaynağı olduğu öne sürülüyor.
Ancak, DeepSeek’in yakın zamanda bir duyuru yapması bekleniyor. R2’nin çıkışıyla birlikte performans rekabetinin yeni bir boyuta taşınacağı öngörülüyor.
DeepSeek, Alibaba, Tencent, Moonshot AI ve Zhipu AI gibi diğer oyuncularla birlikte OS/OW tabanlı modellerin kamu ve özel sektörde yaygın kullanılmasına öncülük etmektedir. Bu trendin, Çin’in yapay zeka stratejisi çerçevesinde 2026 yılı itibarıyla daha da güçleneceği belirtiliyor.
ABD ALARMDA
ABD hükümeti, Çin yapay zeka modellerine yönelik endişelerini artırmış durumda.
Sızdırılan Beyaz Saray belgeleri, Washington’un yalnızca DeepSeek ile değil, diğer Çinli OS/OW modelleri üzerinde de daha sıkı bir inceleme yapacağına işaret ediyor. Exiger ve CrowdStrike gibi güvenlik kuruluşlarının, Çinli firmalar hakkında askeri bağlantı iddialarını içeren raporlar sunmaya devam etmesi bekleniyor.
GPU SAVAŞI
2025 yılı boyunca ABD’nin Çin’e grafik işlemci birimi (GPU) çiplerinin satışının hangi şartlarda kısıtlanacağı tartışma konusu oldu. Benzer tartışmaların 2026’da da devam etmesi beklenmektedir.
ABD Başkanı Donald Trump, Nvidia’nın H200 Hopper-era GPU’sunun Çin’e ihracatına onay verme seçeneklerini değerlendiriyor. Beyaz Saray’ın yapay zeka yetkilisi David Sacks ve Nvidia CEO’su Jensen Huang, GPU ihracatında kuşak bazlı esnek bir model öneriyor. Hopper GPU’lara şimdilik izin verilmesi, ancak Blackwell, Rubin ve Feynman GPU’larına izin verilmemesi öngörülüyor.
Öte yandan, Çinli şirketlerin hâlâ yurt dışındaki veri merkezlerinde yer alan gelişmiş GPU’lara erişim sağladığı ve bunun 2026’da daha da genişleyebileceği belirtiliyor. Nvidia’nın GB200/300 ve bazı AMD GPU modellerine Orta Doğu veri merkezleri için yasası sınırlı lisansların verilmesi, ABD Ticaret Bakanlığı’nın yeni bir düzenleyici çerçeve geliştirdiğini düşündürüyor.
Bu süreçte, her iki taraf için de sürekli bir “sarsıntı” yaşanması bekleniyor. ABD Adalet Bakanlığı’nın bazı kişileri A100 GPU kaçakçılığı iddiasıyla gözaltına alması, bu durumun önemini ortaya koyuyor.
2026’da Çinli model geliştiricilerin, Nvidia dışındaki alternatif donanımlara yönelmesi bekleniyor. Yerli üreticiler olan Huawei, Moore Threads, Biren ve Enflame gibi firmaların GPU çözümleri hız kazanıyor.
