Bir hava yolunun faaliyetlerini sürdürebilmesi için lisanslı pilotlar, uçuş dispatcherları, teknisyenler, kabin memurları, sertifikalı yer operasyon memurları ve yük yöneticilerine ihtiyaç vardır.
Halk arasında pilotlar ve kabin memurlarının bilinirliği oldukça yüksektir; ancak hava yolu taşımacılığında flight dispatcherların önemi de göz ardı edilemez.
Uçuşun başlangıcından sonuna kadar etkin bir takip sağlayan dispatcherlar, uçuşa dair bilgileri gerekli birimlere aktararak süreci yönetmektedir. Olumsuz durumlar, örneğin sabotaj, kaza veya uçak kaçırma gibi acil olayları anında ileterek hızlı müdahalede bulunurlar.
Hava yolu şirketlerinin programlı seferlerinin sorunsuz ve maliyet etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için hazırlıkları yapan dispatcherlar, uçuş öncesinde sanal bir simülasyon oluşturarak olası sorunları önceden tahmin edip gerekli önlemleri alır. Kaptan yalnızca kendi uçağından sorumlu iken dispatcherlar, tüm filoyu yöneterek büyük bir özveriyle görev yapar.
Ayrıca, dispatcherlar her uçuş planında maliyetleri düşürmeye yönelik çalışmalar gerçekleştirerek şirketin maddi kayıplarının önüne geçmektedirler.
AJet’te görevli dispatcherlar, 7 Aralık Uluslararası Sivil Havacılık Günü dolayısıyla meslekleri hakkında bilgiler sundular.
“Kaptanlar uçağa gelmeden uçuş planı üretiyoruz”
AJet Uçuş Harekat Müdürü Orhan Atmaca, 23 yıllık havacılık deneyimiyle yolcuların A noktasından B noktasına güvenli bir şekilde ulaşabilmesi için tüm uçuş planlarını hazırladıklarını belirtti.
Uçuş paketleri hazırlayarak kaptanlara sunan Atmaca, “Kaptanlar uçağa gelmeden önce tüm ilgili meydanlar, hava durumu, yolcu ve ağırlık bilgilerini topluyoruz. Ardından uçağın izleyeceği rotayı belirliyor ve yakıt planlamasını yapıyoruz. Rotadaki izinleri temin ederek ekibe aktarıyoruz. İşimiz burada sona ermiyor; uçak, varış meydanına inene kadar takibimizi sürdürüyoruz.” şeklinde konuştu.
Yolcuları misafir olarak gördüklerini ve konforlu bir seyahat sunmayı amaçladıklarını dile getiren Atmaca, “Örneğin, buradan Berlin’e seferde Orta Avrupa üzerinde 35 bin fit civarında türbülans bekleniyordu. Biz uçuşu optimum seviyede planlayarak 37 bin fite çıkarıp yolcularımızın bu türbülanstan etkilenmesini engelledik.” ifadelerini kullandı.
Atmaca, uçakların rötara sebep olmasına neden olan faktörlere değinerek, “Rötarlarda yolcuların en çok eleştirdiği kişiler bizleriz. Ancak yolcuların güvenliği için gerekli ertelemeleri yapmak zorundayız. İnişin güvenli olabilmesi için varış meydanının sistemlerine tabidir. Bu sistemler, hava koşullarına bağlı olarak takip edilir. Alçalacak uçak, bulut yapısı ve park edeceği pisti görmelidir. Aksi takdirde kazalar gerçekleşebilir. Hava durumu raporlarını dikkatlice kontrol ederek iniş için en uygun zamanı belirliyoruz. Hava şartları kötü olduğunda, pistin elverişsiz olduğu durumlarda uçuşu erteleyebilir veya iptal edebiliriz.” dedi.
Soğuk, fırtınalı ve kar yağışlı hava şartlarının yanı sıra sıcak havaların da uçuşları etkileyebileceğini söyleyen Atmaca, bazı seferlerde uçakların emniyetli bir şekilde kalkabilmesi için ağırlık kısıtlamaları yapılabileceğini belirtti.
“Her türlü ekstrem durumda operasyonu yönetecek birine ihtiyaç var”
Atmaca, pilotlarla birlikte belirli dönemlerde gözlemci olarak uçuşlara katıldıklarını ve planlamalarının geçerliliğini test edebildiklerini ifade etti.
Mesleğinin yeterince bilinmediğini vurgulayan Atmaca, “2007 yılında eşimi istemeye gittiğimde mesleğimle ilgili sorular geldi. ‘Pilot musun?’ diye sordular, ‘hayır’ dedim. ‘Kulede mi çalışıyorsun?’ diye sordu bir başkası, yine ‘hayır’ dedim. O dönem mesleğimizin daha çok bilinmesi gerektiği sonucuna vardım. Bunun için genç arkadaşlarımızla ve sektördeki girişimlerle çalışmalar yapıyoruz.” şeklinde konuştu.
Havacılığın temel unsuru olarak kendilerini tanımlayan Atmaca, “Bizler bir hava yolunun karargah merkeziyiz. Yönetim merkezi olarak havacılığın ilgili operasyonlarının beyni ve kalbiyiz. Uçuş operasyonunun devam etmesi için kaptanlarımızla sürekli iletişim halinde olmalıyız.” dedi.
Mesleğini sevdiğini ifade eden Atmaca, “Bu işler stresli. Zaman zaman sevdiklerinizden uzak kalmak zorunda kalıyorsunuz. Görülmesi gereken her türlü şart altında operasyonları yönetebilmek için buradayız, bu görevimiz devam edecek.” ifadelerini kullandı.
“Dispatcherlik ile havacılık tutkumu daha derinlemesine yaşadım”
AJet Operasyonel Emniyet ve Verimlilik Lideri Doğuş Suray Kara, uçuşlardan önce hava sahalarındaki güvenlik durumlarını inceleyerek, olumsuz bir durum tespit ettiğinde rotaları yeniden düzenleyerek kaptanlarla iletişim halinde olduğunu ifade etti.
Kara, “Orta Doğu’da zaman zaman kısmi savaşlar yaşanıyor. Yayınlanan hava sahası bilgilerine dayanarak bu rotalardan kaçınıyor ve daha güvenli bir uçuş tasarlıyoruz. Böylelikle yolcular fark etmese de zamanlamalar emniyet yönünden dikkate alınıyor. Örneğin A noktasından B noktasına ulaşımda bir sorun varsa, alternatif yollar sunarak güvenli bir yaklaşım sağlıyoruz.” şeklinde bilgi verdi.
Havacılık sektörüne olan ilgisini ifade eden Kara, “Daha önce kabin memuru olarak görev yapıyordum. İki yıl sonra, uçuş operasyonlarının kritik noktası olan dispatcherlığı keşfettim. Genel olarak çok bilinmeyen bir iş; ancak bilincin artmasıyla meslek olarak tutkuyla karşılık bulabileceğini düşünüyorum. Kabin memurluğu ile dispatcherlik arasında ciddi farklar var. Dispatcherlık, havacılık açısından daha derin bir bağlılık sağlıyor.” dedi.
Kara, tanıştığı kişilerle mesleği hakkında konuştuğunda sıklıkla yanlış anlaşıldığını, genellikle kule ve kokpit ekibi ile karıştırıldıklarını ifade etti.
Ayrıca, havacılık sektöründe dispatcher olarak kariyerine devam etmeyi hedeflediğini ve mesleğin üniversite mezunları için bir kariyer fırsatı sunduğunu belirtti.
