Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Uçar, düzensiz yaşam tarzının uyku saatleri üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ifade etti. Uzman, özellikle gençler arasında uyku düzensizliğinin giderek yaygınlaştığını vurguladı.
Uçar, gençlerin sıkça yaşadığı “sosyal jetlag” terimini açıklayarak, bu durumun sosyal ve biyolojik saatleri arasındaki uyumsuzluktan kaynaklandığını belirtti. “Gençler, akşam saatlerinde geç yatıp günlerinin büyük bir kısmını uyuyarak geçiriyorlar. Bu da onların gündüzleri normal yaşamlarını sürdürememelerine yol açıyor. Okul ve iş hayatı etkileniyor. Gece geç saatlerde yatmaları nedeniyle bedenleri yeterince dinlenmiyor. Bu durum, ergenlik döneminden geç erişkinliğe kadar sık görülmektedir. 16-22 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 30 ila 40’ında bu problem yaşanmaktadır.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Sosyal jetlag yaşayan bireylerin uyku saatleri değiştiği için, yataklarına zamanında girmelerine rağmen uykuya dalamadıklarını ifade eden Uçar, hastaneye başvuran birçok gencin akşam 23.00’te yatağa gitmelerine karşın uykuya geçmenin oldukça zor olduğunu aktardı. Uçar, “Ertesi gün doğal olarak öğleden sonra geç saatlerde uyanıyorlar. Bu durum, zamanla beynin uyku saatini bozuyor ve vücudun melatonin salınımında dengesizlikler meydana geliyor. İş ve sosyal hayatları olumsuz etkileniyor. Gece saatlerinde daha çok mavi ışığa maruz kalıyorlar ve uyuyamadıkları için tablet, televizyon gibi cihazlara daha fazla yöneliyorlar.” dedi.
Bununla birlikte Uçar, sosyal jetlag’ın tedavi edilebilen bir durum olduğunu belirtti.
“Önerimiz, en geç saat 23.00’te uyumaları ve sabah saat 07.30 ya da 08.00’de kalkmalarıdır.”
Uyku tedavisinin genellikle 4-6 haftadan 6 aya kadar sürebileceğini aktaran Uçar, bahsettiği tedavi yöntemlerini şöyle açıkladı: “Uyku eğitimi verilmesi, uyku saatlerinin düzenlenmesi ve kişilerin daha erken uykuya dalabilmesi için ortam hazırlanması gerekiyor. Aynı saatlerde yatıp kalkmaları önemlidir. En geç saat 23.00’te uyumalarını ve sabah 07.30 ya da 08.00’de uyanmalarını öneriyoruz. Eğer yatağa yatıldığında uyku gelmiyorsa, 15 dakika içinde kalkıp bir kitap okumaları veya müzik dinlemeleri gibi rahatlatıcı aktivitelerde bulunmaları tavsiye ediliyor. 21.00’dan sonra televizyon veya telefon gibi mavi ışık kaynaklarından uzak durmaları gerektiği de vurgulanıyor. Ayrıca, gündüz saatlerinde dışarı çıkıp güneş ışığı almanın önemi büyük. Sabah saatlerinde güneş ışığına maruz kalmak, melatoninin daha düzenli salgılanmasına yardımcı oluyor. Güneş ışığı, gençler için doğal bir ilaç niteliğindedir.”
Sosyal jetlag yaşayan 20 yaşındaki Batuhan Bulut, trafik kazası sonrası uyku düzeninin bozulduğunu ve son bir aydır uyumakta zorlandığını ifade etti. Bulut, “Sabah saat 6’da yatıyorum, saat 16.00’da kalkıyorum. Düzenim yok, normal bir hayatım kalmadı. Tüm gün uyuyorum. Arkadaşlarımla zaman geçirmeyi özledim.” şeklinde duygularını paylaştı.
