Türkiye, uluslararası platformda yürüttüğü dinamik diplomasi ile çatışma alanlarında barış ve istikrarın sağlanmasına yönelik çabalarını artırmaktadır.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İstanbul’da yaptığı açıklamada, barış müzakerelerinin 15 Mayıs’ta devam etmesi önerisinde bulunarak, “15 Mayıs Perşembe günü doğrudan müzakerelerin, daha önce kesildiği yerden yeniden başlamasını öneriyoruz. Bu süreçte ön koşullara yer yok.” dedi.
Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya ile Ukrayna arasında müzakere düzenlenmesi konusunda yoğun çaba sarf ettiğini belirterek, Erdoğan ile görüşerek Türkiye’de müzakerelerin düzenlenmesi konusundaki fırsatları değerlendireceğini ifade etti.
ABD Başkanı Donald Trump ise Rusya’nın İstanbul’da yaptığı müzakere çağrısını destekleyerek, “Ukrayna, bunu derhal kabul etmeli.” şeklinde bir açıklamada bulundu.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ateşkes beklentilerini dile getirerek, “Ben perşembe günü Türkiye’de Putin’i bekleyeceğim.” şeklinde bir ifade kullandı.
Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmayı sona erdirmek için taraflarla diyalog kuran ve bu konuda Türkiye’nin arabuluculuk çabalarını artırdığı düşünülürse İstanbul’da gerçekleşecek müzakereler kritik bir öneme sahip.
Trump’ın, müzakerelerin “en azından bir anlaşmanın mümkün olup olmadığını belirlemek açısından önem taşıdığı” yönündeki görüşleri, İstanbul’daki görüşmelerin değerini artırmaktadır.
Bu gelişmeler, Türkiye’nin Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlangıcından itibaren iki tarafla da görüşerek arabuluculuk rolünü pekiştiren önemli bir dönüm noktasını işaret eder.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda kritik rol
Türkiye, Ukrayna ile Rusya arasındaki çatışmada önemli bir arabulucu rol üstlenerek, taraflarla sürekli temas halinde bulunmuş ve diplomatik çabalarını sürdürmüştür.
Arabuluculuk kapsamında Türkiye, 10 Mart 2022’de düzenlenen 2. Antalya Diplomasi Forumu’nda Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile o dönemki Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’yı bir araya getirdi.
Türkiye’nin diplomatik çabaları sayesinde, her iki ülkenin heyetleri geçtiğimiz yıl İstanbul’da bir araya gelmiş ve 22 Temmuz 2022’de “Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması” imzalanmıştır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 18 Ağustos 2022’de Lviv ziyaretinde savaşın ardından iki ülkeye de giden ilk NATO ülkesi lideri olmuştur.
Türkiye, ayrıca 22 Eylül 2022’de Rusya ile Ukrayna arasında yapılan esir takasında da arabuluculuk yapmıştır.
Ülkeler arasındaki esir takası konusunda önemli bir rol üstlenen Türkiye, Ağustos 2024’te ABD, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç, Rusya ve Belarus cezaevlerinde bulunan 26 kişi için en geniş kapsamlı takas operasyonunu gerçekleştirmiştir.
MİT’in koordinasyonundaki bu esir takası, son yıllarda ABD, Rusya ve Almanya arasında gerçekleştirilen en geniş kapsama sahip rehine değişimi olmuştur.
Türkiye’nin “Somaliland krizindeki” diplomatik başarısı
Etiyopya ile Somali arasında süregelen Somaliland krizi, Türkiye’nin arabuluculuk girişimleriyle çözüm aşamasına geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ev sahipliğinde 11 Aralık 2024’te Ankara’da gerçekleşen zirvede, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, krizin çözümüne yönelik mutabakata vardı.
Etiyopya-Somali Ankara Bildirisi’nde, tarafların tartışmalı meselelerden vazgeçerek ortak refah hedefinde ilerleme mutabakatı sağladıkları ve teknik müzakerelere başlamaya karar verdikleri belirtildi.
Taraflar, Somali’nin toprak bütünlüğüne saygı gösterirken, Etiyopya’nın deniz erişiminden elde edilecek potansiyel yararları da kabul ettiklerini duyurdular. Türkiye’nin arabuluculuğunda atılan bu adımlar, karşılıklı ilişkilerin onarılmasına yardımcı oldu.
Türkiye, Sudan için de arabuluculuk teklif etti
Türkiye, anlaşmazlıkların çözümünde etkin rol alarak, son olarak Sudan ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında yaşanan sorunları çözmek için de devreye girdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 13 Aralık 2024’te Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan ile telefon görüşmesi yaptı ve BAE ile yaşanan gerilimi çözmek için arabuluculuk yapmayı teklif etti.
Erdoğan, Türkiye’nin Somali ile Etiyopya arasındaki ihtilafı çözme çabalarının yanı sıra, Sudan ile BAE arasındaki anlaşmazlıkların da çözümünde aktif rol üstlenebileceğini belirtti.
Asya’dan Afrika’ya Türkiye’nin barış çabası
Türkiye, dost ülkeler arasındaki ilişkilerin yönetiminde etkin bir rol üstlenerek, uluslararası kurumların ve çok taraflı diplomasinin zorlandığı dönemlerde kriz yönetimine destek sağlamaktadır.
Ülkeler arasındaki işbirlikleri, Afganistan ve Pakistan ile hayata geçirilen üçlü işbirliği mekanizması gibi projelerle desteklenmekte, “Asya’nın Kalbi – İstanbul Süreci” aracılığıyla bölgedeki güvenlik ve istikrar hedeflenmektedir.
Türkiye, Afrika’da da Sudan ile Güney Sudan arasındaki güven ortamının tesis edilmesine yönelik birçok girişimde bulunmuş ve Güney Asya’da ise Filipinler ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi’nin arabuluculuk taleplerine yanıt vermiştir.
Türkiye, ayrıca İran’ın nükleer programıyla ilgili sorunların diyalog yoluyla çözümüne katkıda bulunma çabalarını sürdürmektedir.
Türkiye, Balkanlar’daki barışta da önemli rol oynuyor
2010 yılında kurulan Türkiye-Bosna Hersek-Hırvatistan Üçlü Danışma Mekanizması, Balkanlar’da bölgesel sorunların çözümüne yönelik işbirliğini artırmaktadır. Son toplantı, Türkiye’nin ev sahipliğinde 4. Antalya Diplomasi Forumu kapsamında 12 Nisan 2025’te gerçekleştirilmiştir.
Türkiye, Bosna Hersek Barışı Uygulama Konseyi Yönlendirme Kurulu üyesi olarak bu ülkede barışın sağlanması için ikili ve çok taraflı platformlarda aktif çaba göstermektedir.
Türkiye, Bosna-Hersek’te Avrupa Birliği Barış Gücü’ne (EUFOR Althea) en fazla asker katkısı sağlayan ülkelerden biri konumundadır. Ayrıca, Balkanlar’daki işbirliğine katkıda bulunmak amacıyla Bosna-Hersek-Sırbistan-Türkiye Üçlü Danışma Mekanizması da bulunmaktadır.
Türkiye, arabuluculukta çok taraflı mekanizmaları da kullanıyor
Türkiye, uluslararası barış arabuluculuğu konusundaki öncü rolünün yanı sıra, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) bünyesindeki Arabuluculuk Dostlar Grubu’na liderlik yapmaktadır.
Türkiye ile Finlandiya, 24 Eylül 2010’da BM çatısı altında “Barış için Arabuluculuk” girişimini başlatmış olup, bu girişimin son toplantısı Eylül 2024’te New York’taki Türkevi’nde gerçekleştirilmiştir.
Yapılan çalışmalar sonucunda “Barış için Arabuluculuk” girişimi, 54 ülke ve BM dahil 8 uluslararası ve bölgesel kuruluşun katılımıyla 62 üyeye ulaşmıştır.
Türkiye, İstanbul Arabuluculuk Konferansları ve Antalya Diplomasi Forumu etkinlikleriyle de arabuluculuğun hem kurumsal hem de pratik çerçevesinin belirlenmesine katkı sağlamaktadır.
8. İstanbul Arabuluculuk Konferansı, 10 Mart 2022’de “Değişen Barış Ortamında Arabuluculuğa Dikkat Çekmek” temasıyla düzenlenmiştir.
