Washington ve Riyad arasında gerçekleştirilen yaklaşık 142 milyar dolarlık savunma ve silah anlaşması, hem ABD hem de dünya basınında geniş yankı buldu.
ABD Başkanı Donald Trump, Ortadoğu turunun ilk durağı olan Suudi Arabistan’da, tarihi nitelikte bir savunma anlaşmasına imza attı. Anlaşma çerçevesinde Suudi Arabistan’a, Amerikan savunma şirketlerinin en gelişmiş savaş ekipmanları ve hizmetleri sunulacak. Trump, Ortadoğu turunun bir sonraki adımı olarak Katar’a yönelirken, Washington ve Riyad arasındaki bu savunma anlaşması geniş çapta ele alındı.
TRUMP, DİPLOMATİK TEMASLARINI KİŞİSEL ÇIKARLARI İÇİN Mİ KULLANIYOR?
Katar merkezli El Cezire kanalı, gerçekleştirilen anlaşmanın iki ülke arasındaki ekonomik ve askeri ilişkilerin derinleşmesini sağladığını vurguladı. El Cezire’nin haberine göre, Trump’ın ziyareti, belirtilen diplomatik temaslarını kendi kişisel menfaatleri doğrultusunda kullandığına dair eleştirileri de yeniden gündeme taşıdı. Ayrıca, Katar’ın 400 milyon dolarlık jet teklifinin etik ve anayasaya uygunluk meselelerini gündeme getirdiğine dikkat çekildi. Trump’ın 2017’deki ilk başkanlık döneminde de Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaretin hatırlatıldığı haberde, o ziyarette de büyük bir silah anlaşması imzalandığı belirtildi.
Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da öldürülmesinin, iki ülke arasındaki ilişkileri tehdit eden bir durum yarattığı anımsanırken, bu anlaşmanın ABD’li şirketler için önemli bir ekonomik fırsat yarattığı ifade edildi. Ayrıca, Trump’ın dönemi de dahil olmak üzere ABD hükümetlerinin, güvenlik ve silah satışları konusunda Suudi Arabistan ile işbirliğini, İsrail ile normalleşmeye yöneltmek amacıyla kullandığına dikkat çekildi.
“ODAK NOKTASI, YATIRIMLARI ARTIRMAK”
İngiltere merkezli BBC, Trump’ın Suudi Arabistan ziyareti hakkında, onun ABD’nin “Suudi Arabistan’dan daha güçlü bir ortağı” olamayacağını söylediğini hatırlattı. Körfez ülkelerine yapılan ziyaretlerin temelinin yatırımları artırmak olduğu vurgulandı. “Trump, Amerikan ekonomisini desteklemek için yabancı yatırımcıları ABD’ye çekmeye çalışıyor; bu, ikinci döneminin şu ana kadarki 4 aylık sürecinin kilit odak noktası” ifadesine yer verildi.
BBC’deki haberin ayrıca, Trump’ın ziyaretiyle Kaşıkçı’nın 2018’deki ölümünün ardından Suudi Arabistan’ın ABD gözünde “dışlanmış bir devlet” haline gelmesinden iki yıl sonra gerçekleştiğine de dikkat çekildi.
“TRUMP, SATILIK MI?”
Almanya’nın Der Spiegel dergisinde Juan Moreno tarafından hazırlanan bir podcast’te, Trump’ın Ortadoğu gezisine ilişkin “Trump satılık mı?” başlığı kullanıldı. Podcast’te, Trump’ın ziyaret sırasında Gazze, İran ve Suriye meselelerini ele alabileceği ancak başka çıkarlarının da olduğu vurgulandı. Bu bağlamda, Trump’ın tarihsel olarak ABD başkanlarının yurtdışındaki ilk büyük ziyaretlerini, kendileri gibi düşünen liderlere yaptıkları geleneği sürdürdüğü belirtilerek, bu kez hedefin Körfez devletleri olduğu ifade edildi.
“Trump ziyaretleriyle neyin peşinde olduğunu açık bir şekilde ortaya koydu: Para” denilerek, Trump’ın siyasi hedef peşinde olmadığı iddiaları dile getirildi. Der Spiegel’in dış haberler editörü Mathieu von Rohr, “Bu ziyaret, Trump için esas itibarıyla bir iş fırsatı: Amerikan ekonomisi ve kendi çıkarları açısından olumlu bir iş” şeklinde belirtti.
“Trump’ın makamını kişisel amaçları için kullanma konusunda hiçbir zaman bir problemi olmadı” ifadesinin yer aldığı haberde, Trump’ın Katar’ın uçak teklifini kabul etmesinin bunu gösterdiğine işaret edildi.
“ABD İLE İŞ ANLAŞMALARI YAPIN O DA İŞİNİZE KARIŞMASIN”
ABD merkezli Bloomberg, Trump’ın Suudi Arabistan’da bir mesaj verdiğini ve iş anlaşmaları yapılmasını isteyerek ABD’nin işlere karışmamasını vurguladığını belirtti. Trump’ın Suudi Arabistan’ı, modernleşme çabalarından dolayı tebrik ettiğine değinilirken, önceki döneminin görüş açısını yeniden gündeme getirdiği ifade edildi. Trump’ın konuşmasının, ABD’nin geleneksel dış politika yaklaşımında bir değişime işaret ettiğinin altı çizildi. Bu çerçevede, insan hakları konusundaki tutumunun öne çıkmadığı dile getirildi.
“ABD’NİN DIŞ POLİTİKASINDA ÖNEMLİ BİR DEĞİŞİM”
Bloomberg’e benzer bir değerlendirme, The Washington Post gazetesinde de yapıldı. Trump’ın Suudi Arabistan ziyareti, ABD’nin Ortadoğu’daki dış politikasında kritik bir değişimin habercisi olarak yorumlandı. Trump’ın ittifaklar hakkında sık sık tereddütler yaşadığına atıfta bulunulurken, “Müttefiklerini savunmaya yardımcı olma” konusundaki kararlılığına dikkat çekildi. Trump’ın selefi Joe Biden’ın insan hakları ihlalleri dolayısıyla Suudi Arabistan’ı dışlanmış bir devlet olarak görme vurgusunun ardından, Trump’ın bu ziyareti çok farklı bir ton taşıdığına işaret edildi.
