Muş Bilim ve Sanat Merkezi’nde (BİLSEM) eğitim alan Zeynep Nehir Çamlıca, Dilşah İmran Avcı ve Baver Bedirhan Bingöl, öğretmenleri Birsen Geçer ile birlikte, 2022 yılında “Propolisin Antibakteriyel Etkisi Projesi”ni hayata geçirdi. Bu proje, propolisin mikro yer çekimi ortamında bakteriler üzerindeki etkisini incelemek amacı taşımaktadır.
Proje, TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışması’nda Türkiye finallerine kadar yükselirken, daha sonra astronot Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğu sırasında gerçekleştirdiği 13 deney arasında yer buldu.
Deney sonucunda, propolisin gram negatif bakteriler üzerinde antibiyotiğe göre daha etkili olduğu tespit edildi. Proje raporları, bu yıl şubat ayında Türkiye Uzay Ajansı’na sunuldu.
Propolisin uzaydaki bakteriler üzerindeki etkisi inceleniyor
Projenin koordinatörü teknoloji tasarım öğretmeni Birsen Geçer, öğrencileriyle gerçekleştirdikleri deneyin uzayda yapılmış olmasından büyük bir gurur duyduklarını belirtti.
Geçer, projenin öğrencileri için son derece önemli ve öğretici olduğunu dile getirerek, “Propolis, işçi arıların bitkilerin gövde, yaprak ve tomurcuklarından topladıkları maddeleri, başlarındaki salgı bezleriyle karıştırarak, enzimler salgılayarak oluşturdukları bir bileşiktir. Yaptığımız araştırmalar sonucunda propolisin antibakteriyel, antifungal ve antioksidan etkileri olduğu gösterilmiştir. Projemiz 16. TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışması’nda finalde sergilendi ve daha sonra Bilim Misyonu Çağrısı kapsamında başvurumuzu yaptık. Buradaki amacımız, propolisin mikro yer çekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki etkisini belirlemekti. Ayrıca, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri profilini ortaya koymak da hedeflerimiz arasındaydı.” şeklinde konuştu.
Detaylı sonuçlar TÜBİTAK tarafından açıklanacak
Geçer, projenin kabul edilmesinin ardından astronot Alper Gezeravcı tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu’nda deneyin gerçekleştirildiğini hatırlatarak, şu bilgileri paylaştı: “Deney düzeneğimizde kontrol grubu ile deney grubu oluşturduk. Antibiyotiği de kontrol grubu olarak kullandık. Bu çalışmada, propolisin önceden yaptığımız deneyler ile benzer sonuçlara ulaştığını gördük. Gram negatif bakteriler üzerinde propolisin antibiyotikten çok daha güçlü bir etkisi olduğu bildirildi ve bazı bakteriler üzerinde ise antibiyotik kadar etkili olması dikkate değer.” Proje, şubat ayında tamamlanmış olup sonuçları rapor haline getirilip Türkiye Uzay Ajansı’na sunulmuştur. Geçer, projenin burada sona ermediğini, uzaydaki bakterilerin laboratuvarda saklanacağı ve bunun üzerine farklı çalışmalar yapılacağını belirtti.
“Öğrencilerin bilimsel düşünme becerileri gelişti”
Geçer, projenin amaçları arasında Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri profilini belirlemenin bulunduğunu ifade ederek, bu sayede astronotların karşılaşabileceği sağlık sorunlarına yönelik tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinin daha kolay olacağını düşündüklerini söyledi.
Projenin tıpta da önemli katkılar sağlayabileceğini vurgulayan Geçer, “Hastalık yapan bakterilerin tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi açısından bu tür çalışmalar son derece kıymetli. Uzayda gerçekleştirilmiş olması bizim için ayrı bir gurur kaynağı. Öğrencilerim böyle bir deneyimle bilimsel düşünme becerileri kazanarak öz güven geliştirdiler. Okudukları bilgiler daha somut hale gelmiş oldu ve bu süreçte yer almak onları çok mutlu etti.” ifadesini kullandı.
