Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda 2 Temmuz’da onaylanan İklim Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bu yasal düzenleme, yeşil büyüme hedefleri ve net sıfır emisyon stratejisi doğrultusunda iklim değişikliği ile mücadele etmeyi amaçlıyor. Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum çabalarını, uygulama ve planlama araçlarını, gelirleri, izin ve denetimleri ile ilgili yasal çerçeveleri kapsıyor.
Ayrıca, kanun içerisinde “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” ve “İklim adaleti” gibi kavramlara yer verildi.
İklim değişikliğiyle mücadelede Türkiye’nin sorumlulukları ve yetenekleri dikkate alınarak, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyat, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve adil geçiş gibi prensipler temel alınacak.
Kamu kurumları ve bireyler, kamu yararını gözeterek belirlenen önlemlere uymak ve uygulamak ile yükümlü olacaklar.
Ulusal Katkı Beyanında, net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları göz önünde bulundurulacak ve bu çerçevede belirli önlemler alınacak.
Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin ilerlemesi, yıllık olarak İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından takip edilecek.
İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli tedbirlerin alınması için kurumlar arası koordinasyonu sağlama, faaliyetleri düzenleme ve karbon fiyatlandırmasına ilişkin mekanizmaları yönetme yetkisine sahip olacak.
Kamu kurumları ve diğer gerçek veya tüzel kişiler, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde uygun projeler geliştirmek ve bunları uygulamakla yükümlü kılınacak.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli bilgilere ve belgelere erişim için kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörden doğrudan talepte bulunabilecek. Talep edilen belgeler, belirlenen süre içerisinde bedava olarak Başkanlık ile paylaşılacak.
İklim Değişikliği Başkanlığı, ihtiyaç duyduğu verilere öncelikli olarak Ulusal Coğrafi Bilgi Platformundan ulaşacak ve bu verileri kamu kurumlarıyla paylaşmak için platforma aktaracak.
Başkanlık, yalnızca ulusal coğrafi veri platformunda bulunmayan verilere erişim sağlamak için çeşitli protokoller imzalayarak diğer kurumlarla işbirliği yapabilecek. Milli güvenlikle ilgili bilgi ve belgelerin paylaşımına dair esaslar ise ilgili bakanlık tarafından belirlenecek.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yetkilerini yazılı olarak İklim Değişikliği Başkanlığına devredebilir.
İklim Değişikliğiyle Mücadele Faaliyetleri
Kanun, iklim değişikliğiyle mücadele önlemlerini belirliyor. Buna göre, sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan stratejiler doğrultusunda azaltılacak.
Ulusal Katkı Beyanında belirtilen emisyon azaltımı faaliyetleri, mevzuatla yetkileri belirlenmiş olan kurumlar tarafından yerine getirilecek.
Ulusal Katkı Beyanı ve net sıfır emisyon hedefleri çerçevesinde oluşan ihtiyaçlar doğrultusunda, ilgili kurumların mevcut sorumlulukları gözden geçirilecek ve ihtiyaç duyulması halinde düzenlemeler yapılacak.
İlgili kurumlar, sera gazı emisyonlarını azaltmak için orta ve uzun vadeli planlarını uyarlamak, uygulamak ve güncellemekle yükümlü olacak.
İlgili kurum ve kuruluşlar, net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda faaliyet gösterecek ve çeşitli önlemler alacak. Bu önlemler; enerji verimliliği artırma, yenilenebilir enerji yatırımlarını teşvik etme ve alternatif yakıtların kullanımını içerecek.
İklim Değişikliğine Uyum Faaliyetleri
İklim Değişikliği Başkanlığı, Ulusal Katkı Beyanı dolayısıyla iklim değişikliği ile ilişkili kayıpları önlemek ve riskleri minimize etmek için uyum faaliyetleri gerçekleştirecek.
Ulusal Katkı Beyanında yer alan kurum ve kuruluşlar, iklim değişikliğine uyum hedefleri doğrultusunda mevcut sorumluluklarını gözden geçirecek ve buna uygun düzenlemeler yapacak.
İlgili kamu kurumları, iklim değişikliğine uyum planlama araçlarında etkilenebilirlik ve risk analizlerini oluşturacak ve bu analizleri uygulama süreçlerine dahil edecek.
Su kaynaklarının yönetimi, iklim değişikliğine karşı etkin stratejiliar ile desteklenecek ve bu doğrultuda çeşitli önlemler alınacaktır.
Tarım sektörü için iklim değişikliğine dirençli uygulamalar teşvik edilecek ve doğal kaynakların korunmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir.
Planlama ve Uygulama
Kurumlarca hazırlanan plan ve eylem belgelerinde, iklim değişikliği ile mücadele ilkeleri dikkate alınacak. İklim değişikliği stratejileri, sera gazı emisyonlarının azaltımı ile uyum faaliyetleri için ilgili kurumların işbirliğiyle ulusal ölçekte hazırlayıp güncellenerek izlenecektir.
Her ilde, vali başkanlığında bir İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak ve bu kurul, yerel eylem planlarının hazırlanmasında görev alacak.
İl iklim değişikliği eylem planları, tümünü kapsayan bir plan olarak vali ve yerel yönetimlerin ortak çalışmalarıyla hazırlanacak.
Bu planların oluşturulmasında, ilgili kurumlardan belgeler ve bilgilere ulaşmak mümkündür.
Sektörel etkilenebilirlik analizleri, iklim modelleri kullanılarak Başkanlık tarafından dönemsel olarak hazırlanacak ve güncellenecektir.
Finansal Araçlar
Kuruluşlarca iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik finanse edilmek üzere çeşitli kaynaklar geliştirilecek ve bunlar kullanılacaktır.
Döngüsel ekonomi ve sıfır atık hedefleri çerçevesinde geri dönüşüm ve yeniden kullanım süreçleri önem kazanacak ve desteklenecek.
İklim Değişikliği Başkanlığı, iklim değişikliği yatırımlarına yönlendirmek için teşvik mekanizmaları geliştirecek, gerekli raporları hazırlayacak ve Türkiye Yeşil Taksonomisini kuracaktır.
Ülkede ithal edilen ürünlerin sera gazı emisyonlarını değerlendirmek üzere bir Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması oluşturulması gündeme gelebilecektir.
Kamuoyunu iklim değişikliği konusunda bilinçlendirmek amacıyla eğitim ve farkındalık çalışmalarına önem verilecektir.
Özellikle eğitim müfredatları, iklim değişikliği ile ilgili içeriklerle güncellenecek ve ilgili bakanlıklarla işbirliği yapılacak.
İlk İklim Kanunu çerçevesinde İklim Değişikliği Başkanlığı, Emisyon Ticaret Sistemi’nin kurulmasına yönelik çalışmaları yürütecek.
Karbon emisyon izni almak zorunda olan kurumlar, belirlenen süre içinde gerekli izinleri almakla yükümlü olacaklar.
Başkanlık, etkilenen sektörlerden gelen yükümlülüklere uymayanlara idari yaptırımlar uygulama yetkisine sahip olacaktır.
