Uluslararası İlişkiler Analizler Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Cavid Veliyev, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın Azerbaycan seyahatiyle ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu.
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, 12 Temmuz’da yaptığı çalışma ziyaretiyle Azerbaycan’ı ziyaret etti. Bu süreçte Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ahmed Şara, Suriye’nin meselelerine dair Azerbaycan’ın sağlayabileceği destekleri masaya yatırdı.
Ziyaret esnasında, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile Suriye hükümeti arasında enerji işbirliği konusunu kapsayan bir mutabakat zaptı imzalandı. Bu anlaşma, Türkiye üzerinden Suriye’ye doğal gaz tedarikini, enerji ve petrol arama alanlarında ortak çalışmalar yapmayı öngörürken; taraflar ayrıca enerji altyapılarının iyileştirilmesi ve yeniden inşası için ortak projelerde bulunmayı da kararlaştırdılar.
Ziyaret, yalnızca enerji alanında bir anlaşma ile sınırlı kalmadı. Suriye’nin yeniden inşası, eğitim ve kültür gibi farklı alanlarda da işbirliği perspektifleri ele alındı. Suriyeli öğrencilerin Azerbaycan’da burslu olarak eğitim almasına yönelik bir karar da alındı.
– ZİYARET SÜRPRİZ OLMADI
Aslında, Ahmed Şara’nın Azerbaycan ziyareti, gelişmeleri izleyenler için beklenmedik bir durum değildi. Azerbaycan, Suriye’deki yeni yönetimi başından beri destekleyerek, ülkenin istikrarını, uluslararası alandaki tanınırlığını ve izolasyondan çıkmasını teşvik etmeye gayret etti. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, Beşşar Esed’in devrilmesinin ardından, Suriye halkını tebrik ederek ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliği konusundaki desteklerini ifade etti.
Aralık 2024’te Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Elnur Mammadov’un Suriye’ye yaptığı ziyarette, Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani ile görüşmeler gerçekleştirildi. Bu görüşme sonrasında Şeybani, resmi olarak Azerbaycan’a davet edildi. 30 Aralık 2024’te Azerbaycan’dan hareket eden 10 yardım tırı, Türkiye üzerinden Suriye’ye ulaştırıldı.
Suriye’deki iç savaş sırasında kapanan Azerbaycan Büyükelçiliği, 17 Şubat 2025’te yeniden açıldı. Ayrıca, 29 Ocak’ta Ahmed Şara, Suriye Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’den bir tebrik mektubu aldı. Aliyev, Suriye’ye gerekli destek ve yardımı sağlama konusunda istekli olduğunu ifade etti. Şara da 1 Nisan’da Ramazan Bayramı sebebiyle Aliyev’e tebrik mektubu gönderdi.
Aliyev ve Şara, 11-13 Nisan tarihlerinde Antalya Diplomasi Forumu’nda buluştular. Bu görüşmede, Cumhurbaşkanı Aliyev, Suriye’nin yeniden inşasında Azerbaycan’ın desteğe hazır olduğunu belirtirken, Şara ise enerji, altyapı ve güvenlik alanlarında destek talep etti.
Mayıs 2025’te Azerbaycan Başbakan Yardımcısı Samir Şerifov’un liderliğindeki bir heyet, Suriye’nin yeni yönetimiyle ikili ilişkileri güçlendirmek ve ülkenin yeniden inşasına katkıda bulunmak amacıyla Şam’a bir ziyaret düzenledi. Şerifov, Aliyev’in Suriye lideri Şara’yı Azerbaycan’a davet eden resmi mektubunu da kendisine iletti. Böylece, Azerbaycan ve Suriye arasındaki ilişkiler Aralık 2024’ten itibaren adım adım ilerledi ve Şara’nın ziyareti ile net bir hale geldi.
– TÜRKİYE İLE KOORDİNASYON
Azerbaycan, Suriye’nin yeni yönetimine olan desteğini sürekli olarak Türkiye ile koordineli bir şekilde sürdürdü ve Türkiye’nin Suriye’deki rolüne dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Aliyev, yeni yönetimin göreve başlamasıyla birlikte Türkiye’nin yardımıyla Suriye’de istikrarın sağlanabileceğine dair umutlarını paylaştı. Ayrıca, Azerbaycan’ın Suriye halkına karşılaştığı insani sorunların çözülmesi konusunda katkıda bulunmaya hazır olduğunu vurguladı. 18 Ocak’ta Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Hakan Fidan’ın Bakü’deki basın toplantısında Bayramov, Azerbaycan’ın Suriye’ye insani yardımlarına devam edeceğini ve Suriye’nin uluslararası sistemde bir aktör haline gelmesine Türkiye ile birlikte destek olacağını belirtti.
Azerbaycan, 12 Temmuz’da imzalanan enerji alanındaki işbirliğini de Türkiye ile birlikte koordine etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) zirvesinden dönerken, Azerbaycan’ın Suriye’ye doğal gaz tedarik edeceğini Ahmed Şara’ya bildireceğini söyledi. Bu açıklamadan sonra Şara’nın Azerbaycan ziyareti gerçekleştirildi.
Hatırlanacağı üzere Antalya Diplomasi Forumu’nda, Cumhurbaşkanı Aliyev ve Şara arasında Azerbaycan-Türkiye-Suriye üçlü işbirliği mekanizması da görüşüldü. Bu bağlamda, Azerbaycan, Suriye politikasını Türkiye ile uyumlu bir şekilde şekillendirmenin yanı sıra Türkiye’nin Suriye’deki rolüne de özel önem vermekte ve desteklemektedir.
Azerbaycan’ın bu desteği, Suriye hükümetinin uluslararası alanda tanınmasını sağlarken, Suriye’nin yeniden imarı sürecine de katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, Suriye coğrafyası, Azerbaycan için yakın bir bölge konumundadır. Geçmişte yaşanan olaylar, hem jeopolitik hem de siyasi açıdan Azerbaycan’ı olumsuz etkiledi. Suriye, Rusya ve İran’ın Azerbaycan-Türkiye ittifakına karşı kontrol ettiği bir alan olmuştur. Beşşar Esed yönetimi dönemi, İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’ın işgali konusunda destek vermiştir.
Suriye, tarihin karanlık dönemlerini yaşarken, günümüzde Azerbaycan ve Türkiye işbirliği ile yeniden kalkınma çabaları içindedir. Azerbaycan-Türkiye meziyeti, İkinci Karabağ Savaşı’nda elde edilen başarılar ile enerji alanındaki ilerlemeler, Suriye’nin yeniden inşası, güvenliğinin sağlanması ve enerji ihtiyaçlarının karşılanması açısından belirgin bir etki yaratmaktadır. İstikrarlı bir Suriye, Azerbaycan ve Türkiye’nin bölgesel politikaları açısından önemli bir yere sahiptir.
