Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), 2024 yılına yönelik “Elektrik Dağıtım Sektör Raporu”nu yayımladı. Bu rapor, trafolar, hat uzunlukları ve abone sayısı gibi birçok veriyi içeren elektrik tüketim ve üretim rakamlarını kapsamaktadır.
Raporun verilerine göre, Türkiye genelinde elektrik dağıtım şirketleri, onaylı birim bedellerine göre toplamda 52 milyar 465 milyon lira yatırım gerçekleştirdi. Bu yatırımların 40 milyar 972 milyon liralık kısmı şebeke yatırımları, 3 milyar lirası şebeke işletim sistemleri yatırımları, 7,6 milyar lirası ise yasal zorunluluk yatırımları olarak kaydedildi. Diğer yatırım harcamaları 822 milyon lira, AR-GE projelerinin yaygınlaştırılması amacıyla ise 37,9 milyon lira harcandı.
Bölgesel bazda en yüksek yatırım, 5 milyar 77 milyon lira ile Meram EDAŞ tarafından gerçekleştirildi. Bunu 4,5 milyar lira ile Dicle EDAŞ ve 4,2 milyar lira ile Toroslar EDAŞ izledi.
Elektrik tüketiminde 279 teravat saat ile rekor
Rapor, 2024 yılı sonu itibarıyla faturalanan elektrik tüketiminin 279,04 teravatsaat ile tarihi bir seviyeye ulaştığını belirtiyor. Bu miktarın 207,3 teravatsaati dağıtım, 71,74 teravatsaati ise iletim kaynaklı oldu. Toplam elektrik tüketimi, 2023 yılına göre yaklaşık yüzde 5,76 oranında bir artış gösterdi.
Tüketim açısından en yüksek rakam, 36,9 teravatsaat ile Toroslar EDAŞ bölgesinde kaydedilirken, en düşük tüketim 2,65 teravatsaat ile Vangölü EDAŞ bölgesinde gerçekleşti.
Tüketimin sektörel dağılımında en büyük pay, sanayi sektörüne ait oldu. Sanayi, 113,95 teravatsaat tüketimle toplamın yüzde 40,84’ünü oluşturdu. Meskenler 75,09 teravatsaat ile yüzde 26,91, kamu ve özel hizmet sektörü ise 71,86 teravatsaat ile yüzde 25,75 oranında paya sahip oldu. Tarımsal sulama 12,41 teravatsaat ile yüzde 4,45, aydınlatma ise 5,73 teravatsaat ile yüzde 2,05’lik pay aldı.
Elektrik dağıtım sistemi kullanıcılarının sayısı, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 1,94 artarak 50 milyon 692 bin 800 aboneye ulaştı. En yüksek abonelik sayısına sahip olan Boğaziçi EDAŞ, 5 milyon 506 bin aboneliğiyle ilk sırada yer alırken, Başkent EDAŞ 4 milyon 656 bin ile ikinci, Toroslar EDAŞ ise 4 milyon 425 bin ile üçüncü oldu.
Elektrik üretiminde artış
Serbest üretim şirketleri, EÜAŞ, işletme hakkı devri ve yap-işlet-devret santrallerinin toplam lisanslı elektrik üretimi, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,9 artış göstererek 326 bin 843 gigavatsaat olarak gerçekleşti.
Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara göre dağılımını incelediğimizde, doğal gaz santrallerinin payında azalma görülmektedir. 2023’te lisanslı elektrik üretiminin yüzde 21,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken, bu oran 2024 yılında yüzde 19,9’a düşmüştür.
Ayrıca, ithal kömürün payı yüzde 23,3’ten yüzde 23,1’e, yerli kömürün payı yüzde 15,1’den yüzde 14,5’e, jeotermalin payı da yüzde 3,6’dan yüzde 3,4’e düşmüştür. Öte yandan, hidroelektriğin payı yüzde 20,5’ten yüzde 22,9’a, rüzgarın payı ise yüzde 10,9’dan yüzde 11,2’ye yükselmiştir.
2024 yılında, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf kişilerin ihtiyaç fazlası üretimi, lisanssız elektrik üretiminde yüzde 37,7 artışla 20 bin 370 gigavatsaate ulaşmıştır. Bu üretimde güneş enerjisinin payı ise yüzde 97,6’dan yüzde 98,5’e yükseldi.
Türkiye’nin dağıtım hattı 1,5 milyon kilometreye ulaştı
2024 itibarıyla Türkiye genelindeki toplam elektrik dağıtım hattı uzunluğu 1 milyon 491 bin kilometre olarak belirlenmiştir.
Bu hattın 1 milyon 127 bin kilometresi havai, 364 bin kilometresi ise yer altı hattından oluşmaktadır. En yüksek hat uzunluğu, yaklaşık 158 bin kilometre ile Toroslar EDAŞ’a aittir. Bunu yaklaşık 142 bin kilometre ile Başkent EDAŞ ve 131 bin kilometre ile Meram EDAŞ izlemektedir.
Elektrik dağıtım şebekesindeki toplam trafo sayısı 2024 sonunda 557 bin 438’e ulaşmıştır. Trafo sayısında 73 bin 971 ile Dicle EDAŞ, 69 bin 953 ile Meram EDAŞ ve 52 bin 573 ile Toroslar EDAŞ öne çıkmaktadır.
Sektördeki ortalama teknik ve teknik olmayan kayıp oranı, 2023 yılına kıyasla yüzde 18,41 düşüşle yüzde 8,99 seviyesine gerilemiştir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) desteği ile 2014 yılından bu yana geliştirilen AR-GE proje sayısı, 472’ye ulaşmış ve bunlar içinde en büyük payı malzeme teknolojisi alanı almıştır. Projeler arasında yüzde 17,2 pay ile şebeke işletim projeleri ve yüzde 9,5 ile şebeke işletimi, teknolojisi geliştirme ve hizmet kalitesinin artırılması hedefli projeler yer almaktadır.
