Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın 8 Mart 2023 tarihinde tanıttığı proje, lisans programlarından daha önce mezun olmamış kadınlara büyük bir fırsat sundu. Bu sayede, kadınlar hem ön lisans hem de lisans programlarına, ön lisans diplomalarına sahip olanlar ise yalnızca lisans programlarına ayrılan kontenjanları tercih edebildi.
Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonucunda geçerli puan alan kadınlar, Türkiye genelindeki bazı devlet üniversitelerinin belirli bölümlerinde açılan “34 yaş üstü kadınlar kontenjanı”ndaki imkanlardan yararlanma şansına sahip oldular.
YÖK’ten elde edilen verilere göre, projenin ilk yılı olan 2023’te devlet üniversitelerinde belirlenen kontenjanlardan ön lisans programlarına 10 bin 966, lisans programlarına ise 5 bin 699 kadın yerleştirildi.
Bu yerleştirmeler sonucunda, ön lisans programına yerleşenlerden 9 bin 552’si, lisans programına yerleşenlerden ise 5 bin 322’si duydukları bölümlere kaydoldu.
Projenin ikinci yılı 2024’te, ön lisans programlarına 7 bin 719, lisans programlarına ise 4 bin 348 kadın yerleştirildi. Bu kadınların 6 bin 942’sinin ön lisans programına ve 3 bin 930’unun lisans programına kaydını yaptırdığı bildirildi.
Bu iki yıl içinde devlet üniversitelerine toplam 25 bin 746 kadının kaydolduğu belirtildi. 2023-2024 döneminde ön lisans programlarını başarıyla tamamlayarak mezun olan kadınlar, projenin başarılı sonuçlarını gösteriyor.
“Okuduğum bölümle alakalı çalışmak istiyorum”
Projenin ilk mezunlarından Pelin Doğan, üniversite hayatını yarıda bırakmasına rağmen her yıl YKS’ye girmeyi çok sevdiğini ifade etti. Doğan, kontenjanın açıklandığı günde, sınavda yine yer aldığını ve Galatasaray Üniversitesi Deniz Ulaştırma ve İşletme Bölümü ön lisans programına kayıt yaptırdığını belirtti. “Bu benim için yeniden bir şans oldu.” diye ekledi.
Yaşça daha küçük öğrencilerle birlikte öğrenim görürken sorun yaşamadığını vurgulayan Doğan, “Bölümde 12 kişiydik. İçeride en büyük bendim. 1988 doğumlu olarak 2005’lilerle eğitimi sürdürdüm. Aramızda 17 yaş farkı olmasına rağmen hepsi etrafımdaydı. Kardeşim veya yeğenim gibiydiler. Çok destek oldular. Daha önce üniversite ortamına aşina olduğum için hiç zorlanmadım. Kampüs hayatım çok güzeldi, o duyguyu özlemişim. Çünkü en son 2015 yılında öğrenciydim. Tekrar aynı duyguları yaşamak keyifliydi. Bittiği için üzgünüm. Şu anda okuduğum bölümle ilgili profesyonel bir alanda çalışmak istiyorum. Özel bir anda staj yapacağım ve daha sonra muhtemelen karada çalışmayı düşünüyorum.” şeklinde konuştu.
Okumanın yaşı olmadığını vurgulayan Doğan, “Eğer okumayacaksanız kimsenin hakkını gasbetmeyin. İstediğiniz bölümü seçin ve orada ilerleyin. Ama asla ‘Yaşım ilerledi, nasıl yaparım?’ gibi bir tereddüt içinde olmayın. Okulda hocalar ve arkadaşlar bu konuda destek oluyor.” dedi.
“Kadınlarımız kendilerine güvensin”
Marmara Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ekmel Geçer, 34 yaş üstü kadınlara kontenjan ayrılmasını çok önemli buluyor. Türkiye’deki bazı kadınların çeşitli nedenlerle eğitimlerine devam edemediklerine işaret eden Geçer, şu ifadeleri kullandı:
“Geçmiş yıllarda Türkiye’de kadınların üniversite eğitimlerine katılımı engellendi. Neredeyse onlara ‘Gömlek giydiğiniz için üniversitede okuyamazsınız.’ denildi. Başörtüsü ya da diğer sebeplerle birçok kadın eğitim fırsatından mahrum bırakıldı. Bu, dışarıdan gelen bir ahval… Bunun yanı sıra, kadınların kendilerinden kaynaklanan bazı sebepleri de mevcut. Dolayısıyla bazı insanlar, farklı şekilde üniversite eğitimi alma imkanı bulamadı. Bu projeyle birlikte kadınlar kendilerine yeni bir şans elde etti. Bu çerçevede kadınlar, anlamlı bir proje ile üniversite kapılarından içeri girip derslerine katılma şansını yakaladılar.”
Doç. Dr. Geçer, bu tür fırsatların kadınların kendilerini daha iyi tanımalarına ve öz güvenlerinin artmasına olanak sağladığını da belirterek, kadınların kendilerine güvenmeleri gerektiğine dikkat çekti. Üniversitelerinin psikoloji bölümünde bu kontenjanla gelen kadın öğrencilerin olduğunu vurgulayan Geçer, “Onlar gerçekten enerji dolu insanlar. Sınıf ortamına olağanüstü bir dinamik katıyorlar. Tecrübeleri ve psikolojik olgunluklarıyla, genç öğrencilere güzel bir motivasyon sunuyorlar. Kadınlarımız lütfen geri durmasınlar.” dedi.
Geçer, kadınlara bulundukları şehirlerdeki üniversite tanıtım günlerine katılmalarını ve ilgili oldukları alanlardaki öğretim elemanlarıyla görüşmelerini tavsiye ederek, bunu yaparken tutkularına, hayallerine ve yeteneklerine de kulak vermelerini istedi.
“Kendilerini bu anlamda öz güvenli hissetsinler”
Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Engin Deniz, projeyi eğitimine ara vermek zorunda kalan kadınlar için önemli bir fırsat olarak değerlendirdi. Prof. Dr. Deniz, 2025 yılının “Aile Yılı” olarak ilan edilmesine dikkat çekerek, projenin devam etmesini ailenin, kadının desteklenmesi ve fırsat eşitliğinin sağlanması açısından değerli olduğunun altını çizdi.
“34 yaş üstü kadınlara üniversite eğitimi için özel kontenjan verilmesi, kadınların bireysel gelişimleri açısından olduğu kadar toplumsal dönüşüm açısından da stratejik bir yatırım olarak görülmelidir.” diyen Deniz, bu uygulamanın kadınların eğitime erişimini kolaylaştırarak toplumsal adalet sağladığını, üretkenlik ve ekonomiye katılımı artırdığını, aynı zamanda kadınların psikolojik sağlık seviyesini olumlu yönde etkilediğini belirtti.
Prof. Dr. Deniz, yaş farkının eğitimde sorun oluşturmadığını ifade ederek, “Farklı kuşaklar uyum içinde eğitimlerine devam edebiliyor. Kendilerini öz güvenli hissetsinler.” şeklinde konuştu.
