İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın ABD, Azerbaycan ve Ermenistan arasında varılan Zengezur Koridoru anlaşmasına olan “olumlu” bakışı, politik perspektiften değerlendirilirken gerilimi azaltma çabası olarak öne çıkıyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 8 Ağustos’ta Washington’da düzenlenen üçlü zirve sonrasında ortak bir deklarasyona imza attı. Bu zirve, ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde gerçekleşti.
İran Dışişleri Bakanlığı’nın konuyla ilgili yaptığı açıklamada, bu ortak deklarasyon “bölgedeki kalıcı barışın sağlanması açısından önemli bir adım” olarak değerlendirildi. Ancak, dış müdahaleler açısından istikrarsızlık yaratabileceği endişesi vurgulandı.
İran lideri Ali Hamaney’in Uluslararası İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti, 9 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, İran’ın söz konusu projenin hayata geçmesine izin vermeyeceğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan 11 Ağustos’ta, Zengezur Koridoru ile ilgili gelişmelerin abartıldığı düşüncesini ortaya koyarak, tüm tarafların İran’ın taleplerine dikkat ettiğini belirtti.
– “BU KORİDOR İRAN’IN DA YARARINA OLACAKTIR.”
Projeye karşı olan kesimlerin, İran’ın Ermenistan ve Avrupa ile olan bağlantısının kesilme ihtimali konusunda endişe taşıdığına dikkat çeken Selimi, aynı zamanda bu koridorun İran’a fayda sağlayabileceğini düşünenler olduğunu da belirtti.
Selimi, bu koridorun aslında İran’ın menfaatine olacağını belirterek, “İran, bu koridor aracılığıyla Hazar Denizi üzerinden ürünlerini Türkiye ve Avrupa’ya hızla ulaştırma fırsatına sahip olabilir.” dedi.
İran’daki reformist ve muhafazakâr grupların dış politika üzerindeki farklılıklarının Zengezur Koridoru bağlamında yeniden görünür hale geldiğini aktaran Selimi, “Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru’na olumlu yaklaşımının temel amacı, dış politikada gerginliği azaltmak ve seçmenine mesaj vermektir. Unutulmamalıdır ki İran nüfusunun en az 25 milyonunu Türk kökenliler oluşturmaktadır.” şeklinde konuştu.
– “İRAN’IN ELİNİ GÜÇLENDİRME ÇABASI”
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Kenan Aslanlı ise Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın olumlu tavrını, İran’ın müzakere masasında elini güçlendirme çabası olarak nitelendirdi.
Pezeşkiyan’ı “muhafazakarlar arasındaki ılımlı bir lider” olarak tanımlayan Aslanlı, İran Cumhurbaşkanı’nın Türk kimliğine vurgu yaparak, “Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru ile ilgili açıklamaları, muhafazakarların tepkisini azaltma niyetinden çok, ülkesinin uluslararası alanda elini güçlendirme çabası olabilir.” dedi.
Sovyetler Birliği’nin çökmesinden bu yana yaklaşık 35 yıldır İran’ın, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Nahcivan’ı kara yolu ile birbirine bağladığını dile getiren Aslanlı, Zengezur Koridoru aracılığıyla bu durumun değişme olasılığının doğabileceğine dikkat çekti.
Mart 2022’de İran ile Azerbaycan arasında gerçekleştirilen bir anlaşmaya değinen Aslanlı, “Bu anlaşma kapsamında, İran üzerinden Azerbaycan’dan Nahcivan’a ve oradan Türkiye’ye taşımacılık yapılabilecektir. Projenin çalışmaları başlamış durumda. Bu durum, İran için bazı olumlu gelişmelere yol açarken, aynı zamanda ülke içinde bir belirsizlik de yaratmaktadır. Bir koridor Aras Nehri’nin kuzeyinden, diğer bir koridor ise güneyden geçecektir.” şeklinde konuştu.
