Dünyanın dikkati, bugün Alaska’da gerçekleştirilecek olan Trump-Putin görüşmesine odaklandı. Bu zirve, Ukrayna savaşında barış umudundan ziyade Moskova’nın diplomatik konumunu güçlendirme çabası olarak değerlendiriliyor. Kritik buluşmanın ardından bir ateşkesin çıkıp çıkmayacağı merak ediliyor. Zirvenin kimler için kazanım sağlayacağı ise belirsizliğini koruyor.
ABD Başkanı Donald Trump, Alaska’daki zirve öncesinde beklentileri oldukça düşük tutma gereği duydu. The New York Times’ın haberine göre, Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın sona erdirilmesi noktasında tarafların görüşleri oldukça farklı. Dolayısıyla somut bir ilerleme beklenmiyor.
“PUTİN’İN ABD ZAFERİ” Hem Moskova hem de Kiev, zirvenin Putin için diplomatik bir kazanım olduğunu kabul ediyor. Kremlin yanlısı medya, “Putin’in ABD ziyareti, Rusya’yı izole etme politikasının tamamen başarısızlığı” şeklinde yorumlar yapıyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ise, Alaska görüşmesine davet edilmemesini eleştirerek, “Putin’in fotoğraf peşinde koştuğu bu durum, onun zaferi olacak” ifadelerini kullandı.
TRUMP’IN TEHDİDİ HAVADA KALDI Trump, iki hafta önce Putin’e ateşkes için süre tanımış, eğer bu sağlanmazsa Rusya ile Moskova’ya destek veren ülkeler olan Çin ve Hindistan gibi devletlere sert ekonomik yaptırımlar uygulayacağını belirtmişti. Ancak sürenin dolmasına rağmen savaşın şiddeti arttı ve yeni yaptırımlar uygulanmadı.
TOPRAK TAKASI TARTIŞMASI Trump toplantıyı “yoklama buluşması” olarak tanımlasa da “toprak takası” fikrine açık olduğunu dile getirmişti. Zelenski, Ukrayna Anayasası uyarınca ülkenin topraklarından vazgeçemeyeceğini, böyle bir adımın Kiev’de büyük bir siyasi krize neden olacağını ifade etti.
ABD’NİN TUTUMU DEĞİŞECEK Mİ? Uzmanlar, en olumsuz senaryonun Putin’in ABD’nin kabul edebileceği fakat Zelenski’nin iç siyasette asla benimseyemeyeceği bir öneri sunması durumunda yaşanacağını vurguluyor. Bu tür bir durumda Trump’ın Kiev’e karşı daha sert bir tutum sergilemesi muhtemel.
PUTİN’İN ZİRVEDEKİ HEDEFİ NE? Analistler, Putin’in Alaska’da Zelenski’yi “barışın önündeki en büyük engel” olarak tanıtma çabasına gireceğini ileri sürüyor. Rusya uzmanı Ryhor Nizhnikau, “Trump kendisini iyi bir müzakereci olarak görüyor, ancak Putin bu oyunları hayatı boyunca oynadı ve Trump’ı manipüle edebileceğine inanıyor” şeklinde yorumda bulundu. Trump’s “toprak takası” olacak açıklaması, Kiev’de korku yaratmış durumda; Zelenski, Trump’ın kolaylıkla “kandırılabileceğini” belirtti.
RUSYA’NIN ÜZERİNDEKİ İÇ BASKI Putin’in elini zayıflatabilecek bir diğer faktör ise Rusya’daki milliyetçi kamuoyunun baskısıdır. Yıllardır teşvik edilen savaş yanlısı söylemler nedeniyle Kremlin’in verdiği geri adım sinyalleri, önde gelen blog yazarları ve televizyon yorumcuları arasında sert tartışmalara yol açıyor. Alaska zirvesinin barışla sonuçlanabileceğine dair yorumlar, bazı Rus milliyetçileri tarafından “Putin pes etti” şeklinde değerlendirilmekte.
BATI’DAN TEPKİLER, PUTİN’DEN YENİ GÜNDEM 2022 yılındaki işgalin ardından Putin ile görüşen Batılı lider sayısı yalnızca iki (Slovakya ve Macaristan başbakanları) ile sınırlı kalmış durumda. Avrupa başkentleri, Trump’ın Zelenski’yi dışlayan bir Ukrayna zirvesi gerçekleştirmesine öfke duyuyor. Trump, çarşamba günü yaptığı video toplantısında Avrupalı liderlere, herhangi bir barış planının ateşkes ile başlaması gerektiğini ve Ukrayna’nın masada bulunmadan müzakerelerin ilerlememesi gerektiğine dair güvence verdi. Ancak Kremlin, Ukrayna’nın dışında diğer konulara da değinmenin sinyallerini veriyor; bu kapsamda ABD ile ekonomik ilişkilerin yeniden tesis edilmesi ve yeni bir nükleer silah anlaşması olasılıkları öne çıkıyor.
