İngiltere, Türkiye, Yunanistan, Hollanda ve ABD’den üniversiteler ile meteoroloji kurumlarından bilim insanlarının yer aldığı World Weather Attribution (WWA) ekibi, iklim değişikliğinin orman yangınları üzerindeki etkisini inceleyen bir ilişkilendirme analizi gerçekleştirdi.
Bu yıl Avrupa genelinde bir milyon hektardan fazla alanın kaybedilmesine neden olan orman yangınları, tarihin en kötü yılı olarak kaydedildi. Araştırmacılar, ülkelerin fosil yakıt tüketimine devam etmesi durumunda daha büyük ve kontrol edilmesi güç yangın riskinin giderek artacağına dikkat çekti.
Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası’ndaki hava koşullarının analizine göre, iklim değişikliği yangınlardan önceki zaman dilimlerinde hava koşullarını etkileyerek yangınlara zemin hazırladı. Bölgedeki kış yağışlarının yaklaşık yüzde 14 oranında azalması, yaz aylarında daha kuru hava koşullarının yaşanmasına yol açtı.
Analiz kapsamında, yangınlardan önceki dönemlerde yoğun ve kuru sıcaklığın bitkileri nasıl kolayca tutuşturabileceği ve havanın “susuz” durumu incelendi. Bilim insanları, yüksek buharlaşma koşullarının bir hafta boyunca yaşanma olasılığının 10 kat ve şiddetinin de yüzde 18 oranında arttığını kaydetti.
Haziran ve Temmuz aylarında Akdeniz bölgesinde yüzlerce orman yangını meydana geldi. Ardışık günlerde görülen 40 derecenin üzerindeki sıcaklıklar, kuru bitki örtüsü ve ani rüzgar patlamaları sonucunda gerçekleşen bu yangınlar nedeniyle 80 binden fazla kişi tahliye edildi.
Yangınlara zemin hazırlayan üç günlük sıcak, kuru ve rüzgarlı hava koşullarının birleşimi, iklim değişikliği nedeniyle 10 kat daha olası hale geldi ve yüzde 22 daha şiddetli olarak ortaya çıktı.
İklim değişikliği olmasaydı, benzer olayların yüz yılda bir gerçekleşme olasılığı bulunmaktaydı. Fakat günümüzde iklim değişikliği nedeniyle bu tür olayların yaklaşık 20 yılda bir yaşanması bekleniyor, zira küresel sıcaklık artışı sanayi öncesi döneme göre 1,3 derece artmış durumda.
– YANGINLARIN ŞİDDETİNDE DAHA FAZLA ARTIŞ RİSKİ
Bilim insanları, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş hızlanmazsa, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası’nın daha ciddi ve kontrol edilmesi zor orman yangınları riski ile karşılaşacağını belirtiyor.
Küresel sıcaklık artışının, mevcut politikalar çerçevesinde bu yüzyılda sanayi öncesi dönemin ortalaması üzerinden 2,6 dereceye ulaşması durumunda, benzer aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı hava koşullarının yaşanma olasılığının 9 kat, şiddetinin ise yüzde 25 daha fazla artacağı öngörülüyor.
Yangın riskini azaltacak stratejilerin geliştirilmesi gerektiğinin altını çizen bilim insanları, yakıt yönetim stratejilerinin güçlendirilmesi ve toplumsal farkındalık çalışmalarının artırılması gerektiğine değindi.
– “YIKICI YANGINLAR, BİR UYARI OLARAK GÖRÜLMELİ”
Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi İklim Bilimi Profesörü Friederike Otto, gerçekleştirdikleri analizin sonuçlarını değerlendirirken, sanayi öncesi döneme göre 1,3 dereceye ulaşan küresel sıcaklık artışının aşırı yangınlara yol açabileceğini vurguladı. Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası’ndaki yıkıcı yangınların bir uyarı niteliği taşıdığını ifade etti.
Otto, “Ülkeler petrol, gaz ve kömür kullanmaya devam ettikçe, küresel sıcaklıklar yükselecek ve büyük, hızla yayılan yangınların riski artacak.” şeklinde konuştu.
Yenilenebilir enerjiye geçiş için gerekli tüm kaynak ve bilgilere sahip olunduğunu ifade eden Otto, “Ancak dünyayı fosil yakıtlara bağımlı tutan çıkar grupları mevcut. Daha sağlıklı ve güvenli bir gelecek için siyasi liderlerin harekete geçmesi şart.” şeklinde yorumlarda bulundu.
İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden araştırmacı Bikem Ekberzade ise bu yıl haziran ayında Türkiye’de orman yangınlarının beklenmedik şekilde arttığını vurgulayarak, bu yangınların başlıca nedeninin insan kaynaklı ihmaller olduğunu belirtti.
Ekberzade, meteorolojik koşulların da yangınların hızla yayılmasına ve şiddetinin artmasına zemin hazırladığını ifade etti. “Bitki örtüsü kuru ve şiddetliyse, kaynağı ne olursa olsun tek bir ateşleme, hızla kontrolü zor bir orman yangınına dönüşebilir. Küresel ısınmanın artmasıyla, kent ve doğal alanların giderek iç içe geçmesi, daha büyük, şiddetli ve ölümcül yangınların yakında norm haline gelmesine neden olabilir.” şeklinde konuştu.
