Avrupa ülkeleri tarafından 50 yıl boyunca okyanusa bırakılan 200 binden fazla radyoaktif atık varili, Atlantik Okyanusu’nun 4 bin metre derinliğinde yer almakta.
Yarım yüzyılı aşkın bir süredir Atlantik Okyanusu’nun derinliklerinde bekleyen bu variller, nükleer atıkların varil içinde asfalta ve betona gömülerek okyanusa bırakılmasıyla oluştu. Bu işlemler, 1946 ile 1990 yılları arasında gerçekleşti.
Bugün bu variller, Fransa’nın kıyılarının yüzlerce mil açığında, 4 bin metre derinliğindeki çukurlarda kaydedilmiş durumda. Bilim insanları, bu sızıntıların deniz canlıları tarafından emilerek besin zincirine karışabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.
FRANSIZ EKİP BİNLERCE VARİL BULDU
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi tarafından yürütülen bir araştırma ekibi, Haziran ayında Brest’ten hareketle dört haftalık bir keşif seferine çıktı. “L’Atalante” araştırma gemisinden indirilen 4,5 metrelik otonom sualtı robotu UlyX, deniz tabanını taradı ve 3 bin 355 varili tespit etti.
Bu sürede yaklaşık 50 varilin görüntüleri çekildi. Bazı variller sağlam görünürken, diğerleri paslanmış, deforme olmuş veya deniz canlılarıyla kaplanmış bir biçimde bulundu. Araştırmacılar, bu kapsamda 1.300 galon su, 345 tortu örneği ve 19 biyolojik numune topladı. İlk ölçümler, radyasyon seviyelerinin doğal arka plan seviyelerine yakın olduğunu göstermesine rağmen, laboratuvar analizlerinin sonuçları birkaç ay sürecek.
TEHLİKENİN GERÇEK BOYUTU
Avrupa ülkeleri, 1967 yılından itibaren Nükleer Enerji Ajansı (NEA) denetiminde, yaklaşık 15 yıl boyunca Kuzeydoğu Atlantik’e radyoaktif atık bırakmıştı. Bu atıkların üçte biri trityumdan, geri kalanı ise beta ve gama yayıcılarından oluşmaktaydı. Yüzde 2’lik bir kısım ise alfa radyasyonu içeriyor ve bu durum tehlikeyi artırıyor.
Varillerin ömrü 20–26 yıl olarak hesaplanmıştı; ancak bu süre çoktan aşılmış durumda. Radyoaktif maddelerin bazıları, örneğin stronsiyum-90, kalsiyum taklidi yaparak deniz canlılarının dokularına girebilir ve besin zinciri aracılığıyla insanlara ulaşabilir.
ÖNÜMÜZDEKİ YIL TEKRAR ARAŞTIRILACAK
Ekip, önümüzdeki yıl aynı bölgede ikinci bir keşif seferi düzenleyecek ve su, tortu ile canlı örnekleri arasında radyoaktif izotopları ve kalıcı kimyasallar olan PFAS gibi endüstriyel kirleticileri inceleyecek. Bilim insanları, varillerin büyük çoğunluğunun düşük ya da orta seviyeli atık içerdiğini ve şu an için insan sağlığı üzerine acil bir tehdit oluşturmadığını belirtiyor. Ancak uzun vadeli etkileri konusunda dikkatli olunması gerektiği ifade ediliyor.
