Dünya’dan 55 milyon ışık yılı mesafede bulunan dev eliptik galaksi M87’nin merkezinde yer alan süper kütleli kara delik, bilim insanlarının öngörülerinin ötesinde tuhaf davranışlar sergiliyor.
2017 yılından bu yana, radyo teleskoplarını bir araya getiren uluslararası işbirliği Event Horizon Telescope (EHT) ekibi, bu görkemli kara deliği titizlikle gözlemliyor. EHT, tarihte insanlığın ilk kara delik görüntüsünü elde eden ekip olarak kayıtlara geçti.
Yeni yapılan gözlemler, 2017, 2018 ve 2021 yıllarına ait verilerin karşılaştırılmasıyla, bilim insanlarının kara deliğin etrafındaki manyetik alanlarla ilgili ilgi çekici bir bulguyu gün yüzüne çıkarmasını sağladı.
Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan yeni bir makaleye göre, M87* olarak adlandırılan kara deliğin kutuplaşma (polarizasyon) yapısında bu yıllar boyunca meydana gelen değişiklikler, olay ufku çevresinde karmaşık bir manyetik yapı olabileceğini gösteriyor.
Olay ufku, ışık dahil hiçbir varlığın kaçamayacağı bir sınırı temsil ediyor.
MANYETİK ALANLARIN ROLÜ
Bu bulgular, manyetik alanların kara deliğin madde yutma sürecinde ve enerji yayma mekanizmalarında ne denli kritik bir rol oynadığını gözler önüne seriyor. Aynı zamanda, kara delikler hakkında hâlâ keşfedilecek birçok şey bulunduğunu gösteriyor.
Harvard Üniversitesi’nden astronom Paul Tiede, “Yıllar içinde halkanın boyutu sabit kalmasına rağmen -bu da Einstein’ın öngördüğü kara delik gölgesini destekliyor- kutuplaşma desenindeki büyük değişiklikler dikkat çekici. Bu durum, olay ufku çevresindeki manyetik plazmanın statik değil, dinamik ve karmaşık olduğunu ortaya koyuyor ve teorik modellerimizi zorlayan bir durum” değerlendirmesinde bulundu.
BEKLENMEDİK KEŞİF
EHT ekibinin eş lideri ve Radboud Üniversitesi’nden yardımcı doçent Michael Janssen, teleskoplardaki önemli gelişmeler sayesinde daha kapsamlı veriler elde ettiklerini belirtti. Janssen, “Bu veriler, bizi önümüzdeki yıllar boyunca meşgul edecek” ifadelerini kullandı.
Yapılan analiz, M87*’in kutuplaşma desenindeki değişimin beklenmedik olduğunu ortaya çıkardı. Kyunghee Üniversitesi’nden astronom Jongho Park, “Bu bulgu, modellerimizi zorladı ve olay ufku etrafında hâlâ tam olarak anlamadığımız birçok şey olduğunu gözler önüne serdi” dedi.
2021 yılında EHT ağına eklenen yeni teleskoplar sayesinde, ekip M87*’den ışık hızına yakın hızlarla fırlayan jet benzeri parçacıklara dair detaylı bir inceleme yapma fırsatı buldu. Bu yüksek hassasiyet, araştırmacıların daha önce tespit edilmesi zor olan ince kutuplaşma sinyallerini yakalamasına olanak sağladı.
BİLİM DÜNYASINDA YANKI UYANDIRDI
Son elde edilen bulgular, kara deliklere dair anlayışımızda önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Napoli Federico II Üniversitesi’nden astronomi profesörü ve EHT proje bilimcisi Mariafelicia De Laurentis, “Bu sonuçlar, EHT’nin eşsiz görüntüler sunmanın ötesinde, kara delik fiziğini aşamalı ve bütünsel bir şekilde anlamamıza yardımcı olan bir gözlemevi haline dönüştüğünü ortaya koyuyor. Bu, bu enstrümanın olağanüstü bilimsel potansiyelinin somut bir kanıtıdır” dedi.
