Türkiye’nin ilk “İklim Kanunu Teklifi” çerçevesinde, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak. Bu sistem dahilinde ulusal tahsisat planlarının hazırlanması ve tahsisatların dağıtımının yapılması hedefleniyor. Ayrıca, piyasa istikrarı için esneklik mekanizmalarının geliştirilmesi de planlanıyor. ETS piyasası, bir piyasa işletmecisi tarafından yönetilecek.
ETS kapsamındaki doğrudan sera gazı emisyonu yaratan faaliyetleri gerçekleştiren işletmelerin, İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan sera gazı emisyon izni alması zorunlu hale getirilecek.
Belirlenen yönetmelikler doğrultusunda sera gazı emisyon izni, tesisin niteliğindeki veya işleyişindeki değişiklikler veya izni sahiplen kişilerdeki değişiklikler durumunda İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından güncellenecek ya da iptal edilebilecek.
ETS kapsamındaki işletmeler, doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon değerleri ile örtüşen yıl tahsisat teslim yükümlülüğünü yerine getirmek zorunda kalacak.
Tahsisat teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmeler, bir sonraki yıl için tahsisatlarını teslim ederken ayrıca ceza olarak tahsisat miktarını da teslim etmek zorunda kalacaklar.
ETS kapsamında bazı işletmelere ücretsiz tahsisat sağlanabilecek. Ulusal tahsisat planları, resmi olarak yayımlanacak. Bu piyasada yapılan işlemler, Devlet İhale Kanunu kapsamına girmeyecek.
Tahsisatlar, teminat sözleşmelerine konu olamayacak ve teslim yükümlülüğündeki ücretsiz tahsisatlar transfer edilmedikçe haczedilemeyecek.
Tahsisatların elektronik ortamda izlenmesi ve korunması gerekecek. Teslim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumunda işletmenin tasfiye edilmesi ya da konkordato kararı alınmış olması, yükümlülüğün yerine getirilmesine engel teşkil etmeyecek.
Mali uzlaştırma, diğer mali işlemlere dair teminatlar ve temerrüt garanti hesabındaki varlıklar, amaçları dışında kullanılamayacak, haczedilemeyecek ve iflas masasına dahil edilemeyecek.
KARBON PİYASASI KURULU
Karbon Piyasası Kurulu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı’nın başkanlığında, çeşitli bakanlıkların temsilcilerinden oluşacak. Kurul, ulusal tahsisat planını onaylayacak, ETS piyasasında dağıtım kararları alacak ve karbon piyasasına dair stratejileri belirleyecek.
Danışma Kurulu ise farklı yatırımcı ve iş gruplarının katılımıyla oluşacak ve iklim değişikliği ile ilgili strateji ve eylemler hakkında tavsiye niteliğinde kararlar alacaktır.
İklim Değişikliği Başkanlığı, sera gazı emisyonlarının izleme ve raporlama süreçlerini düzenleyecek ve ETS kapsamında karbon kredilerinin kullanımına ilişkin politikalar geliştirecektir.
GÖREVLER
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, ETS piyasasındaki piyasa gözetimi ve denetimini gerçekleştirecek. Piyasa işletmecisi, tüm mali işlemleri yürütmekle yükümlü olacak.
Anlaşmaların satışını sağlamak ve emisyon ticareti ile ilgili süreçleri düzenlemek için gerekli organizasyonu yapacaktır.
Piyasa şeffaflığı sağlanması amacıyla, tahsisat verileri ve sera gazı emisyon değerleri kamuya açıklanabilecektir.
İklim değişikliğiyle mücadeleye dair genel politikalar, belirlenen yasalar ve kurumsal çerçeve ile hayata geçirilecektir. Teklifte, “Adil geçiş”, “Birincil piyasa” gibi önemli tanımlar da yer almaktadır.
Bu çerçevede, kamu kurumları ve özel sektör, alınacak önlemler ve düzenlemelere uymakla yükümlü olacaktır.
Ulusal katkı beyanında, sıfır emisyon hedefinin gerçekleştirilmesi ve tarım sektöründeki iklim dostu uygulamaların yaygınlaştırılması için süreçler belirlenecektir.
Takip edilmesi gereken prosedürler doğrultusunda, İklim Değişikliği Başkanlığı gerekli verileri talep edebilecek ve bu veriler paylaşılmak üzere saklanacaktır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELE FAALİYETLERİ
Teklif, sera gazı emisyonlarını azaltma ve iklim değişikliğiyle uyumlu hale gelme faaliyetlerini kapsamaktadır.
Ulusal Katkı Beyanı doğrultusunda, ilgili kurum ve kuruluşların sektörel bazda emisyon azaltım faaliyetleri gerçekleştirmesi beklenmektedir.
Kuruluşlar, iklim değişikliğiyle uyumlu planlama araçlarını geliştirmekle ve güncellemekle sorumlu olacaklardır.
Yerel alanlarda iklim stratejilerinin uygulanması için yerel iklim değişikliği eylem planları hazırlanacaktır.
PLANLAMA VE UYGULAMA
Hazırlanan tüm plan ve belgelerde, iklim değişikliğiyle mücadele hedefleri esas alınacaktır. Kurum ve kuruluşlar, bu süreçte belirlenen yönergelere uygun olarak hareket edecektir.
İklim değişikliğiyle mücadelenin finansmanı için iklim finansmanı ve teşvik mekanizmaları oluşturulacaktır.
Karbon Piyasası Kurulu, yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadelenin desteklenmesi için gereken mekanizmaları oluşturarak yürütmeye yetkili olacak.
İDARİ PARA CEZALARI
Düzenlemede belirtilen düzenlemelere aykırı hareket edenler, önemli düzeyde idari para cezalarına çarptırılacaklardır.
Sera gazı emisyon raporlarını belirtilen süre içerisinde sunmayanlar, 500 bin ile 5 milyon Türk Lirası arasında ceza ödeyeceklerdir.
Bu tür ihlallerin tekrarı halinde cezalar katlanarak artacaktır. Diğer çevre yasaklarına direnenlerden de ceza kesilecek ve kurallar geçerli olacaktır.
