12. TDT Devlet Başkanları Zirvesi, 7 Ekim tarihinde Azerbaycan’ın Gebele kentinde gerçekleştirilecek. “Bölgesel Barış ve Güvenlik” teması üzerinden şekillenecek zirvede, katılımcıların hem bölgesel hem de küresel gelişmeleri dikkate alarak Türk dünyasında işbirliğini güçlendirmeye yönelik belgelerin imzalanması amaçlanıyor.
Tek taraflı duruma düşmeyen teşkilat, kurucu üyeleri olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye’nin yanı sıra 2019 yılında üye kabul edilen Özbekistan ile birlikte Macaristan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) gözlemci statüsünde yer alıyor.
Karşılıklı ticaret son yıllarda hızlandı
Türkiye’nin teşkilata üye ülkelerle kurduğu stratejik ticaret ortaklıkları, son yıllarda karşılıklı ticarette önemli bir artış sağladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Genel Ticaret Sistemi verilerine göre, 2020-2024 yılları arasında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a yapılan toplam ihracat 36,6 milyar dolara ulaştı.
Aynı dönemde bu ülkelerden yapılan ithalat ise yaklaşık 26 milyar dolar olarak kaydedildi. Türkiye’nin TDT üyesi ülkelerle son 5 yıllık ticaret hacmi toplamda 62,6 milyar dolar seviyesine yükseldi.
En fazla ihracat Azerbaycan’a yapıldı
Azerbaycan, bu süreçte Türkiye’nin en fazla dış satış gerçekleştirdiği ülke oldu ve bu rakam 12,8 milyar dolara ulaştı. İhracatta öne çıkan ürünler arasında makineler, mekanik cihazlar, plastik ve mamulleri ile motorlu kara taşıtları bulunuyor. Diğer taraftan Azerbaycan’dan yapılan dış alım ise 5,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu alımda mineral yakıtlar, pamuk, alüminyum, demir ve çelik gibi ürünler en üst sıralarda yer aldı.
İki ülke arasındaki ticaret, “tek millet, iki devlet” anlayışı doğrultusunda stratejik bir gelişim göstermektedir. Azerbaycan’ın zengin petrol ve doğal gaz kaynakları, Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı (BTC), Bakü-Tiflis-Erzurum Boru Hattı (BTE) ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) gibi projeler aracılığıyla Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması, Azerbaycan’ı bölgesel bir enerji koridoruna dönüştürüyor.
Zengezur Koridoru, Türkiye ve Azerbaycan ticaretini destekleyecek
Azerbaycan’ın son yıllarda en büyük elektrik ihraç ettiği ülke Türkiye olduğu için, bu durum enerji işbirliğinin çeşitlenmesi ve arz güvenliği açısından kritik bir öneme sahip. Zengezur Koridoru’nun, iki ülke arasındaki ilişkilerde lojistik maliyetleri düşürmesi yanı sıra, transit kapasiteyi ve ticaret hacmini artırması bekleniyor. Bu koridorun, elektrik enterkonneksiyonu (doğal elektrik sistemlerinin birbirine bağlanması) ya da dijital iletişim hatları için altyapı koridoru olarak kullanılma potansiyeli de bulunuyor.
Türk müteahhitleri, Azerbaycan’da konut, havalimanı inşası, su, elektrik ve enerji nakil hatları gibi birçok alanda önemli projelere imza atmaya devam ediyor.
Kazakistan’a dış satım 10,1 milyar dolara ulaştı
Bu dönemde Türkiye’nin Kazakistan ile olan ticari ilişkilerindeki artış dikkate değer. Son 5 yıl içinde Kazakistan’a yapılan ihracat 10,1 milyar dolara ulaşırken, aynı dönemde bu ülkeden 13,2 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildi.
Kazakistan’a ihracatta makineler, örme giyim eşyası ve aksesuarları öne çıkarken, ithalatta bakır ve bakırdan eşya, mineral yakıtlar, alüminyum ve alüminyumdan ürünler dikkat çekiyor.
Orta Koridor, Türkiye ve Kazakistan’ın lojistik gücünü artıracak
Kazakistan, Türkiye’nin Orta Asya’daki en önemli ticaret partneri konumunda bulunuyor ve Türkiye burada en çok yatırım yapan ilk 5 ülke arasında yer almaktadır. Avrasya’nın kayda değer ulaşım ve ticaret güzergahı olan Orta Koridor, Türkiye ve Kazakistan arasındaki ticaret için stratejik bir değer taşımakta.
Temmuz ayında imzalanan Orta Koridor’a ilişkin demir yolu anlaşması sayesinde, bu rotada demir yolu yük taşımacılığının hacminin ve hizmet kalitesinin artırılması hedefleniyor. Bu işbirliği ile Türkiye ve Kazakistan’ın küresel lojistikteki rolleri güçlendirileceği öngörülüyor.
Türkiye’nin diğer TDT üyesi ülkelerle, Kırgızistan ile karşılıklı ticareti bu dönemde 5,4 milyar dolara, Özbekistan ile ise 15,8 milyar dolara ulaşmıştır.
