Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi 12. Zirvesi, “Bölgesel Barış ve Güvenlik” teması etrafında Azerbaycan’ın Gebele kentinde gerçekleştirilmeye başlandı. Haydar Aliyev Kongre Merkezi’nde düzenlenen toplantıya Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yanı sıra Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de katıldı. Ayrıca, TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar gibi gözlemci üyeler zirvede yer aldılar.
“ORTAK MİLLİ MANEVİ DEĞERLERİMİZ BİZİ BİR AİLE GİBİ BİRLEŞTİRİYOR”
Aliyev, zirvenin açılışında yaptığı konuşmada, TDT’nin yalnızca bir iş birliği platformu olmanın ötesine geçtiğini ve önemli bir jeopolitik merkez olma hedefi taşıdığını dile getirdi. “Teşkilatımızın uluslararası çapta nüfusunun artması memnuniyet verici. Ortak tarih ve etnik köklerimiz, milli ve manevi değerlerimiz bizi bir aile gibi birleştiriyor. Ülkemiz, teşkilatın faaliyetlerine destek olmak amacıyla sekreterliğe 2 milyon ABD doları bağışta bulundu. Dahili siyasi ve ekonomik istikrar, önemli jeostratejik konum, olumlu demografi ve genç nüfus, TDT’yi küresel arenada önemli bir aktör haline getiriyor. Ayrıca, TDT zirvelerinin yanı sıra gayriresmi zirvelerin de artık gelenek haline gelmesi sevindirici. Geçen yıl Şuşa’da yapılan ilk gayriresmi zirve ve bu yıl Budapeşte’de gerçekleşen toplantılar önemli kararlarla anılacaktır.” şeklinde konuştu.
“TÜRKİYE İLE BİRLİKTE 25’TEN FAZLA İKİLİ VE ÇOK ULUSLU ASKERİ TATBİKAT DÜZENLENMİŞTİR”
Barışın ve güvenliğin her ülkenin gelişimi için temel bir unsur olduğunu vurgulayan Aliyev, “Nahçıvan Anlaşması’nda da barışın korunması ve güvenlik öncelikli hedeflerdendir. Günümüzde karşılaştığımız jeopolitik tehditler ışığında Türk devletlerinin tek bir güç merkezi olarak hareket etmesi oldukça önemlidir. Güvenlik sağlanmadıkça kalkınma mümkün değildir.” dedi.
“2026 YILINDA TDT’YE ÜYE ÜLKELERİN ORTAK ASKERİ TATBİKATLARININ AZERBAYCAN’DA YAPILMASINI ÖNERİYORUM”
Uluslararası hukukun açıkça ihlal edildiği bir dönemden geçildiğine dikkat çeken Aliyev, askeri ve askeri-teknik iş birliğinin önemine vurgu yaparak, “Müttefikimiz Türkiye ile geçen yıl 25’ten fazla ikili ve çok uluslu askeri tatbikat gerçekleştirdik. Ülkelerimiz arasındaki askeri iş birliği doğrultusunda, 2026 yılında TDT’ye üye ülkelerin ortak askeri tatbikatlarının Azerbaycan’da yapılmasını öneriyorum. Bugünün dünyasında askeri güç, bağımsızlık ve toprak bütünlüğü için temel unsurdur.” ifadesini kullandı.
“ERMENİSTAN İŞGALİNİ ASLA UNUTMAYACAĞIZ, ŞEHİTLERİMİZİN AZİZ HATIRASINI DAİMA KALBİMİZDE TAŞIYACAĞIZ”
Azerbaycan ve Ermenistan arasında barış anlaşmasının paraflanmasının Güney Kafkasya’yı bir barış bölgesine dönüştüreceğini ifade eden Aliyev, “Washington Zirvesi çerçevesinde, AGİT Minsk Grubu ve ilgili yapıların kapatılması yönündeki ortak başvuru sonucunda, geçmiş çatışmanın kalıntıları temizlenmiştir. Attığımız adımlar, Azerbaycan’ın öne sürdüğü barış gündemini bir kez daha teyit etmiştir. Ermenistan işgalini asla unutmayacak ve şehitlerimizin hatırasını her zaman kalbimizde taşıyacağız.” şeklinde konuştu.
Aliyev, ulaşım ve iletişim bağlantılarının TDT açısından stratejik önem taşıdığını belirterek, “Türk dünyasının bu alandaki potansiyeli, küresel projelerin hayata geçmesine katkı sağlamaktadır. Azerbaycan, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney ulaştırma koridorlarının aktif bir katılımcısıdır.” dedi.
“2030 YILINA KADAR ENERJİ ÜRETİMİMİZİN YAKLAŞIK YÜZDE 40’I YENİLENEBİLİR KAYNAKLARDAN SAĞLANACAKTIR”
Orta Koridor üzerinden 2022’den beri yapılan taşımaların yüzde 90 arttığını belirten Aliyev, transit sürelerinin de önemli ölçüde azaldığını söyledi. Hazar’ın en büyük ticaret filosu ve çeşitli altyapı projeleri ile Azerbaycan’ın uluslararası ulaşım merkezlerinden biri haline geldiğini ifade etti. Zengezur Koridoru’nun açılmasının da önemli bir adım olduğuna dikkat çekti.
“HAZAR BÖLGESİNİ ULUSLARARASI PAZARLARA BAĞLAYARAK STRATEJİK BİR ROL OYNAMAKTAYIZ”
Aliyev ayrıca, enerji güvenliğine de değinerek, Azerbaycan’ın küresel düzeyde bu hedefleri sağlamak için aktif bir rol oynadığını vurguladı. “Çeşitlendirilmiş petrol ve gaz boru hatları aracılığıyla Hazar bölgesini uluslararası pazarlara bağlayarak stratejik bir rol üstleniyoruz.” dedi.
Şu anda 14 ülkeye doğal gaz ihraç ettiklerini belirten Aliyev, “Boru hatları ile doğal gaz ihraç eden ülkeler arasında Azerbaycan ilk sıradadır. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarına büyük yatırımlar çekmekteyiz ve 2030 yılına kadar enerji üretimimizin yaklaşık yüzde 40’ının yenilenebilir kaynaklardan sağlanacağını öngörüyoruz.” diye ekledi.
“KARDEŞ ÜLKELERİN EKONOMİLERİNE 20 MİLYAR ABD DOLARINDAN FAZLA YATIRIM YAPILDI”
Azerbaycan, TDT üyesi ülkelerle birçok yatırımı hayata geçirdiğini belirten Aliyev, “Bugüne kadar kardeş ülkelerin ekonomilerine 20 milyar ABD dolarından fazla yatırım yapıldı ve bu yatırımların büyük kısmı Türkiye’ye yönelmiştir. Ayrıca Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan ile ortak yatırım fonları oluşturduk, bu fonlar aracılığıyla pek çok proje gerçeğe dönüşecektir.” diyerek sözlerini tamamladı.
