ABD’deki Northwestern Üniversitesi liderliğindeki bir araştırma ekibi, “SN 2025pht” adındaki süpernovanın kaynağını belirleyerek, bu patlayan yıldızın dev bir kırmızı süper dev olduğunu ve toz bulutlarıyla çevrili olduğunu doğruladı. Bulgular, 8 Ekim tarihinde The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlandı.
TOZ BULUTLARININ ARDINDAKİ DEVLER
JWST’nin kızılötesi gözlemleri, yıldızın patlamadan önceki durumunu ortaya koydu. Hubble teleskobunun görünür ışık verileriyle bir araya getirilen bu görüntüler, yıldızın yoğun bir toz tabakasıyla kaplı olduğunu gözler önüne serdi.
Araştırmayı yöneten astrofizikçi Charlie Kilpatrick, “Onlarca yıldır kırmızı süper devlerin nasıl patladığını anlamaya çalışıyoruz. Şimdi, JWST sayesinden bu yıldızların gerçek doğasını ve çevrelerini ilk kez net bir şekilde görebiliyoruz” ifadelerini kullandı.
Yıldızın ışığı, yaklaşık 40 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan NGC 1637 adlı galaksiden gelmektedir. Bu kırmızı süper dev, Güneş’ten yaklaşık 100 bin kat daha parlak olmasına rağmen, çevresindeki toz nedeniyle görünür ışıkta 100 kat daha sönük görünüyordu.
“EN KIRMIZI, EN TOZLU SÜPER DEV”
Araştırmanın yazarlarından Aswin Suresh, bu yıldızı, “şimdiye kadar patlarken gözlemlenmiş en kırmızı ve en tozlu kırmızı süper dev” olarak tanımladı.
Kırmızı süper devler, evrimlerinin son dönemecinde çekirdekleri çökmeye başladığında Tip II süpernova olarak patlarlar ve geride bir nötron yıldızı ya da kara delik bırakırlar. En bilinen örneklerinden biri, Orion takımyıldızındaki Betelgeuse’dir.
KAYIP YILDIZLARIN GİZEMİ ÇÖZÜLÜYOR
Yeni gözlemler, birçok dev yıldızın patlamadan önce neden tespit edilemediğini açıklıyor. Bu yıldızlar kalın toz bulutlarıyla kaplı olduğu için görünür ışıkta algılanamıyor. JWST’nin kızılötesi görüşü sayesinde bu “gizli ölümler” artık açığa çıkabiliyor.
Kilpatrick, “Bu bulgu, büyük kütleli süper devlerin aslında patladığını ama çoğunun toz nedeniyle gizlendiğini kanıtlıyor” dedi.
TOZUN KİMYASI DA SÜRPRİZ OLDU
Yıldızın çevresindeki tozun bileşimi de dikkat çekici bulunmaktaydı. Normalde bu tür yıldızlarda oksijen açısından zengin silikat tozu görülürken, SN 2025pht’in çevresindeki toz karbon açısından zengin olarak bulunmuştur. Bu durum, yıldızın son dönemlerinde iç katmanlarından karbonun yüzeye taşındığını gösteriyor.
YENİ BİR DÖNEM BAŞLIYOR
Bu çalışma, JWST’nin bir süpernovanın kaynağını ilk kez doğrudan tanımladığı araştırma olarak tarihe geçti. Araştırmacılar şimdi benzer tozlu süper devleri keşfetmek için yeni gözlemler planlıyor. Ayrıca, yakın zamanda fırlatılacak olan Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu, bu tür yıldızları patlamadan önce tespit etme olasılığını artıracak.
