Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), İklim Politikası Girişimi (CPI) ile iş birliği içinde hazırladığı yeni raporunu açıkladı. Bu rapor, küresel enerji dönüşümünde yatırımların 2022 yılında 2,4 trilyon dolara çıkarak tarihi bir zirveye ulaştığını gösteriyor.
Söz konusu tutarın yaklaşık üçte biri yenilenebilir enerji teknolojilerine yönlendirilirken, bu alandaki toplam küresel yatırım 807 milyar dolara ulaştı. Ancak, raporun bulguları yenilenebilir enerji yatırımlarındaki yıllık artış hızının 2024 yılında yüzde 7,3’e düştüğünü bildiriyor. Bu oran, 2021 yılında kaydedilen yüzde 32’lik artışın oldukça altında kalıyor.
Rapor, yatırımların yüzde 96’sının elektrik sektöründe yoğunlaştığını ortaya koyuyor. Güneş enerjisi yatırımları ise 2022 yılında 554 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşarak, bir önceki yıla göre yüzde 49’luk bir artış kaydetti.
Yenilenebilir enerji ile birlikte şebekeler ve batarya depolama yatırımlarının toplamı, 2024 yılında fosil yakıt yatırımlarını geride bıraktı. Ancak, fosil yakıtlar için harcamaların küresel ölçekte yeniden artış göstermeye başladığı da dikkat çekiyor.
Enerji dönüşümü teknolojileri yatırımlarının büyük bir kısmı, geçen yıl gelişmiş ülkelerde ve Çin’de yoğunlaştı; gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler ise bu alanda geride kaldı.
Güneş, rüzgar, batarya ve hidrojen üreten fabrikalara yapılan küresel yatırımın 2024’te yüzde 21 oranında düşerek 102 milyar dolara gerilemesi bekleniyor. Bu gerilemenin, güneş paneli üretimine yönelik yatırımlardaki azalma ile bağlantılı olduğu ifade ediliyor.
Batarya fabrikası yatırımları ise neredeyse iki katına çıkarak 74 milyar dolara yükseldi. Bu, şebekelerde, elektrikli araçlarda ve veri merkezlerinde artan depolama talebini işaret ediyor.
Rapora göre, gelişmiş ve büyük ekonomiler enerji dönüşümlerini finanse etmek için yerel finansal kaynaklara erişebilirken, düşük gelirli ülkeler sınırlı mali kapasite, yüksek sermaye maliyetleri ve borç kırılganlıkları gibi faktörlerden ötürü dış desteğe bağımlı hale gelmiş durumda. Küresel olarak, 2023 yılında elde edilen toplam yatırımın neredeyse yarısı borç yoluyla sağlandı; bunun büyük bir kısmı da piyasa faizleriyle gerçekleştirildi. Geri kalan kısmı ise öz kaynak yatırımlarından oluştu. Hibe oranı ise yüzde 1’in altında kaldı.
Yatırımlar yeteri hızda değil
IRENA Genel Direktörü Francesco La Camera, konuyla ilgili değerlendirmesinde, enerji dönüşümüne yapılan yatırımların artmaya devam ettiğini ancak 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma hedefinin henüz istenen hızda ilerlemediğini belirtti. Yenilenebilir enerjiye finansmanın artmasına rağmen bu durumun hâlâ en gelişmiş ekonomilerle sınırlı kalmasından endişe duyuluyor.
La Camera, ülkelerin COP30 zirvesinde ‘Bakü’den Belem’e 1,3 trilyon dolarlık Yol Haritası’nı ilerletmek üzere bir araya geleceğini hatırlatarak, geçişin kapsayıcı ve evrensel hale gelmesi için gelişmekte olan ekonomilere daha fazla finansman sağlanmasının önemine dikkat çekti.
Ayrıca, özel yatırımların harekete geçirilmesi için kamu fonlarının daha etkin bir şekilde kullanılmasının gerektiğinin altını çizen La Camera, özel finansmanın akmadığı yerlerde kamu sektörünün daha güçlü çok taraflı ve ikili işbirlikleri ile iklim finansmanını artırıcı önlemleri alması gerektiğini belirtti.
