ABD’nin İran’a yönelik askeri müdahalesi, nükleer felaket senaryolarının yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Nükleer tesislerin hedef alınması, görünmeyen ama yıkıcı bir felaketin kapılarını açabilir. Sızıntı durumunda olabilecek olumsuz sonuçlar ise henüz tam olarak değerlendirilemedi.
Nükleer tesisler, doğası gereği büyük miktarda radyoaktif madde barındırır. Bu maddelerin güvenli bir şekilde depolanması için özenle tasarlanmış kaplar kullanılır ve tesisler, sızıntı riskini en aza indirecek şekilde inşa edilir. Ancak geniş çaplı bir saldırı, bu güvenlik yapılarını tehlikeye sokabilir. ABD’nin gerçekleştirdiği saldırılar sonrasında, olası nükleer felaket senaryoları üzerine tartışmalar sürüyor.
MASADAKİ TEHLİKE SENARYOLARI Uzmanlar, Fordo Nükleer Tesisleri’ne yönelik bir saldırının nükleer patlama ile sonuçlanmayacağını vurguluyor. Tesiste bulunan yüksek zenginleştirilmiş uranyum gaz formunda tutuluyor, bu da zincirleme bir nükleer reaksiyon yaratmaya elverişli değil. Gaz halinde bulunan uranyum, yoğunluğu sebebiyle çok uzaklara yayılma eğiliminde değil. Bu nedenle, eğer bir sızıntı meydana gelirse, çevre halkını veya Tahran gibi uzak şehirleri ciddi biçimde tehdit etmesi olası görünmüyor.
“ÇOK DAHA TEHLİKELİ TESİSLER VAR” Ancak, yalnızca Fordo’daki tesisler risk taşıyan noktalar değil. İran’daki Bushehr Nükleer Santrali ve Tahran’daki araştırma reaktörü gibi diğer tesisler, çok daha fazla radyoaktif madde içermektedir. Bu tür reaktörlere yapılacak bir saldırı, Fukuşima veya Çernobil gibi büyük felaket senaryolarına yol açabilir. Ayrıca, İsrail’de yer alan Dimona Nükleer Reaktörü ise olası bir İran misillemesinin hedefleri arasında olabilir ve bir saldırı, ciddi bir nükleer krizi tetikleyebilir.
FÜZE SALDIRISI NÜKLEER PATLAMA YARATIR MI? Nükleer tesislerle ilgili bu hassas denge, bir füze veya bomba ile doğrudan vurulduklarında bozulabilir. Ancak, İsrail veya Amerika’nın İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırılarının nükleer patlama riskini doğurmadığı ifade ediliyor. Tesisler ciddi zarar görebilir, fakat nükleer bir patlama ihtimali bulunmamaktadır.
PEKİ YA RADYASYON SIZINTISI? Uzmanlar, radyasyon sızıntısının nükleer patlamadan çok daha olası bir tehlike olduğu konusunda hemfikir. Nükleer tesisler, gaz halindeki uranyum hekzaflorür (UF6) ve toz formundaki uranyum gibi çeşitli radyoaktif maddeleri bulundurur. Füze saldırıları, hem kimyasal hem de radyolojik sızıntılar yaratma potansiyeline sahiptir. Yine, İsrail veya ABD gibi güçlerin gerçekleştirebileceği saldırılar, bu maddelerin güvenli depolanmasını tehlikeye atabilir veya altyapıyı bozabilir.
RADYASYON SIZINTISI NELERE YOL AÇABİLİR? Radyolojik sızıntılar açısından Çernobil (1986) ve Fukuşima (2011) örnekleri, büyük tehditler oluşturacak durumların nasıl gelişebileceğini göstermekte. Her iki olayda da büyük miktarda radyoaktif madde atmosfere sızarak insanların hayatını tehdit eden sonuçlar doğurmuştur. Ayrıca, Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmalardan etkilenen Zaporizhia nükleer santrali de, benzer bir risk altında bulunmaktadır.
NÜKLEER SİLAHIN DİĞER BOMBALARDAN FARKI NE? Nükleer bombalar, savaşta kullanılan geleneksel patlayıcılardan farklı bir mekanizmaya sahiptir. Geleneksel bombalar, patlama anında tetiklenebilen kimyasallar kullanılarak üretilir. Ancak, nükleer silahlar çok farklı bir şekilde çalışır. Bir nükleer bomba, kısa bir süre içinde büyük miktarda enerji açığa çıkarır ve ciddi tahribat yaratır. Nükleer silahlar, havada patlamak üzere tasarlanmış olup, bu nedenle muazzam sıcaklık ve basınç dalgaları oluşturur. Hasarın büyük kısmı bu patlama dalgalarından kaynaklanmaktadır.
